Wierna kopia Konstytucji Trzeciego Maja dostępna w Kielcach

Wystawę prezentującą Ustawę Rządową I Rzeczypospolitej otwarto w czwartek (15 maja) w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej.

– Egzemplarz Konstytucji prezentowany w Kielcach jest kopią na prawach oryginału z 1791 roku. Oryginał jest przechowywany w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie i podróżuje niezwykle rzadko. Ciekawostką jest fakt, że ubezpieczenie Konstytucji Trzeciego Maja na czas przewozu to koszt około dwóch milionów złotych. Ponadto do jej transportu niezbędny jest uzbrojony konwój. Kopia, którą możemy podziwiać w Kielcach, pokazywana jest na przykład co roku 3 maja w Łazienkach Królewskich w Warszawie – i właśnie stamtąd przyjechała do Kielc – wyjaśnia Magdalena Kusztal z Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Kielcach.

Oprócz kopii konstytucji, w trakcie wystawy prezentowane są również starodruki z okresu Sejmu Czteroletniego. O czasach, w których powstawał ten unikatowy dokument, opowiedziała podczas spotkania w bibliotece Katarzyna Wodarska-Ogidel – historyk teatru, kurator kolekcji kostiumów w Muzeum Teatralnym w Warszawie.

– Polska rzeczywiście była wówczas w bardzo dużym kryzysie. W historii utarło się przekonanie, że Stanisław August Poniatowski był najgorszym królem. Jednak druga połowa XVIII wieku pokazuje, że starał się on zaradzić wszystkiemu, co zastał. Był jednym z najbardziej aktywnych władców, świetnie wykształconym, mającym bardzo szerokie horyzonty. W tym okresie wiele działo się w życiu kulturalnym i gospodarczym państwa. Następowały także zmiany społeczne – pamiętajmy, że był to również czas rozwoju nowoczesnego przemysłu, wzrastała rola mieszczaństwa, powstawały nowe szkoły. Tych zmian w kraju było naprawdę dużo – podkreśla historyk.

Przypomnijmy, że ustawa była pierwszą w Europie i drugą na świecie nowoczesną konstytucją. Przyjęta przez Sejm Czteroletni na Zamku Królewskim w Warszawie, reformowała ustrój Rzeczypospolitej – znosiła liberum veto, wzmacniała władzę centralną i przyznawała prawa mieszczanom.

– To ogromny zaszczyt, że jedna z dwóch kopii, które mamy w Polsce – kopia Konstytucji 3 Maja z 1791 roku – właśnie znajduje się u nas w bibliotece. Cieszymy się, że możemy udostępnić ją mieszkańcom. Ponadto prezentujemy także dodatkowe eksponaty będące własnością naszej biblioteki. Zapraszamy młodzież, również ze szkół, aby mogła podziwiać – tak naprawdę – najważniejszy akt prawny Rzeczypospolitej – mówi Agnieszka Kuś, dyrektor Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Kielcach.

Konstytucja Trzeciego Maja miała ratować kraj przed upadkiem, lecz spotkała się z oporem magnatów i interwencją Rosji. Pozostaje symbolem dążeń do wolności i reform, inspirując kolejne pokolenia.

Kopię Konstytucji z 1791 roku, wraz ze starodrukami z okresu Sejmu Wielkiego, pochodzącymi ze zbiorów zabytkowych biblioteki, będzie można oglądać w siedzibie Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej do 30 maja.