Przytoczono niezwykłe opowieści o Byrskich

Przypomnijmy, że Byrscy Teatrem im. Stefana Żeromskiego w Kielcach kierowali w latach 1952-58. W tym czasie mieszkali w tej samej zabytkowej kamienicy przy ul. Sienkiewicza, w której mieści się scena. Część mieszkalna była zorganizowana na piętrze nad foyer i małą sceną. Irena i Tadeusz Byrscy byli ludźmi niezwykle oddani sztuce, a swe rzemiosło darzyli ogromnym szacunkiem. Pracowitością, pasją i umiejętnościami dzielili się z zespołem aktorskim, swoimi dziećmi oraz uczniami studium teatralnego, które wówczas działało przy instytucji.

Spotkanie z dziećmi Byrskich ukazało tę parę artystów w nieco innym świetle, niż robią to opracowania badaczy teatru.

- Tak się złożyło, że znałam dobrze Irenę i Tadeusza Byrskich. Znałam ich bardzo dobrze – zaczęła nieco żartobliwie Agnieszka Byrska-Zaczykowa, starsza z córek Byrskich. Wspominała, że to życie było piękne i bogate, ale niełatwe. Jej zdaniem, kielecki teatr z serdecznością przyjął dwie osobowości zainspirowane różniącymi się między sobą szkołami – Zelwerowicza oraz Osterwy. Taka mieszanka w Kielcach właśnie dała dorodne owoce w postaci interesujących wydarzeń i dzieł. - Tutaj działy się rzeczy wspaniałe. Próby nie były próbami. To były spotkania i rozmowa o sztuce, którą robimy, o tym gdzie ją tworzymy, o tym, że robimy ją dla naszej publiczności. Od razu było widać związek pomiędzy zespołem, publicznością, miastem – wspominała Agnieszka Byrska-Zaczykowska. W tamtym czasie odbywały się także cotygodniowe spotkania, podczas których w intymnej atmosferze rozmawiano o teatrze i planach na przyszłość.

Najmłodsza z potomstwa Ireny i Tadeusza Byrskich Katarzyna Byrska, wspominała, że cały zespół artystów tworzył rodzinną atmosferę. Mówiła także o swojej matce. - W domu była dla mnie „pomnikiem mamy”. Nie to, że się jej bałam, ale czułam respekt – wyjaśniała. - Mama była świetną organizatorką i zdawało się, że ma wytyczoną ścieżkę, którą chce iść i nic nie zdoła jej zatrzymać. Poza tym była niezwykle odważna – dodała Katarzyna Byrska.

- Czuję się tutaj jak w domu. Przyjechałem do siebie. W dodatku wróciły wspomnienia z czasów szkoły. Tutaj zdawałem maturę – mówił prof. Krzysztof Byrski, który obecnie zajmuje się teatrem indyjskim oraz kulturą wschodu. Ukierunkowania na taką specjalizację można doszukiwać się w inspirującej działalności twórców „złotych czasów” naszego teatru. - Wydawało mi się, że najlepiej będę wpisywał się w historię naszej rodziny zajmując się teatrem egzotycznym, ale jednocześnie niezwykle bliskim – mówił profesor.

Witold Tokarski, aktor grający w kieleckim teatrze kierowanym przez wspominaną parę mówił, że pani Irena, bo ponoć w ten sposób kazała się do siebie zwracać, była serdeczna i bezpośrednia. Jednak uwagi aktorom przekazywała w sposób dyskretny. Witold Tokarski, podczas spotkania po latach w Teatrze im. Żeromskiego opowiadał o pierwszym spotkaniu z Tadeuszem Byrskim przy okazji prac nad spektaklem pt. „Zbiegowie”. Na pierwszej próbie dyrektor Byrski powiedział, że prace rozpoczynają się o godzinie 10, a sam pojawia się na sali 5 minut przed tym czasem i nie życzy sobie, by ktoś później przychodził. - W czasie tych 42 lat na scenie nigdy nie spóźniłem się na żadne przedstawienie. Tego mnie nauczył dyrektor Byrski – mówił kielczanom aktor. Przypomniał także o kilku teatralnych przesądach, z którymi pierwszy raz spotkał się w Kielcach. Na przykład nie wolno było wchodzić na scenę w czapce, a upuszczony na podłogę scenariusz należało przydepnąć, aby sztuki nie „położyć”.

Spotkanie z dziećmi Byrskich i aktorem ich dawnego kieleckiego zespołu zorganizowane zostało z okazji konferencji naukowej, która odbyła się na Uniwersytecie Jana Kochanowskiego i w Teatrze im. Stefana Żeromskiego. Wydarzeniu towarzyszy także wystawa dotycząca lat 50. ubiegłego wieku na tutejszej scenie. Można na niej zobaczyć między innymi zdjęcia ze spektakli Byrskich, wizyt w Kielcach po latach czy wpisy w księdze pamiątkowej z tamtego okresu. Wystawione zostały krzesła sprzed kilku dekad, które wykonane zostały według projektu Ireny Byrskiej.