Andrzej Duda: Michniów nigdy nie przestał istnieć

Budowa Mauzoleum trwała prawie 10 lat.

– Michniów nigdy nie przestał istnieć. Także te wsie, które jak Michniów zostały w czasie drugiej wojny światowej spacyfikowane, bardzo często w sensie fizycznym całkowicie zniszczone, ale nigdy nie w sensie moralnym., nigdy nie w sensie siły ducha, nigdy nie w sensie mocy i nigdy nie w sensie polskości. Michniów nigdy nie przestał istnieć. Popatrzcie na to mauzoleum. Oczywiście każdy pomnik, a to bez wątpienia jest pomnik – pomnik męczeństwa polskiej wsi, ale dzisiejszy dzień to dzień walki, walki i męczeństwa. Popatrzcie na to mauzoleum na ten pomnik. Co on przedstawia? Przedstawia ciąg chat, bliskich chat. Każdy rozpoznaje ten specyficzny kształt, ten wygląd. Ale jakich? Niezniszczalnych. Ich się nie da spalić, nie wiem czego trzeba było użyć by je zburzyć – mówił prezydent Andrzej Duda.

W wydarzeniu wzięła udział również Mariann Wikło, świadek pacyfikacji Michniowa, której rocznicę obchodzimy 12 lipca, w Dzień Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej.

– Zginęła mi wtedy mama i dwóch braci, a ja została z siostrą bliźniaczką. Miałyśmy wtedy dokładnie trzy lata i sześć miesięcy. Obrazy są różne, ale zachowałam wiele w pamięci, bo ciągle opowiadał mi o tym ojciec, moja ciocia, która nas wychowywała. Pamiętam płacz mamy, kiedy Niemcy wyprowadzili mojego szesnastoletniego brata – opowiadała w rozmowie z Radiem eM Kielce.

Otwarte Mauzoleum robi wrażenie. Na wystawie stałej, która zajmuje około 1,7 tysiąca metrów kwadratowych powierzchni, znajdują się zdjęcia, listy, pamiętniki i przedmioty należące do osób represjonowanych oraz świadków pacyfikacji. Część materiałów zaprezentowana jest w formie multimedialnej. Jedną z części wystawy jest tzw. korytarz za pomoc Żydom. W dalszej części wystawy zwiedzający mogą zobaczyć "Dom Ciszy", a na piętrze zapoznać się z historią poszczególnych etapów niszczenia wsi polskiej. Z kolei na zewnątrz znajduje się część dotycząca sprawców zbrodni i ofiar. Tam też jest pole krzyży.

Michniów był w czasie II wojny światowej miejscem szczególnym. Mieszkańcy ochoczo współpracowali m.in. z Armią Krajową. Wówczas Niemcy, podczas tajnej narady w Radomiu, zadecydowali o pacyfikacji wsi. Mając gotowe listy proskrypcyjne, 12 lipca 1943 roku rozpoczęli masowy mord ludności Michniowa. Spotkało się to z reakcją żołnierzy porucznika Jana Piwnika ps. „Ponury”, którzy zorganizowali akcję odwetową. Następnego dnia, Niemcy po raz kolejny dokonali zbrodni, mordując pozostałych przy życiu michniowian. Podczas dwóch dni zostało zamordowanych 204 mieszkańców Michniowa, w tym 54 kobiety i 48 dzieci. Wieś stała się symbolem martyrologii ludności wiejskiej. W 2017 roku Sejm RP ogłosił 12 lipca świętem narodowym jako hołd dla mieszkańców wsi polskich za ich patriotyczną postawę w czasie II wojny światowej.