"Przed ołtarzem: baczność!" - o ceremoniale wojskowym podczas Mszy świętej

W okresie wiosennym i letnim mamy wiele rocznic i uroczystości patriotyczno - religijnych z ceremoniałem wojskowym. Jakie znaczenie ma w nich udział wojska?

Uroczystości z udziałem wojska organizuje prezydent RP, władze państwowe, samorządowe oraz stowarzyszenia i organizacje pozarządowe. Musi mieć ona charakter podniosły, upamiętniać osoby, wydarzenia, bohaterów, którzy żyli, walczyli, pracowali, służyli społeczności i w czymś się wyróżnili. O przyznaniu wojskowej asysty honorowej decyduje Dowódca Garnizonu na wniosek organizatora. Wojsko jest oparte na regulaminach, a ceremoniał jest jednym z nich i wydarzenia z jego zastosowaniem są uroczyste, podniosłe i widowiskowe. Ceremoniał to wytyczne, które pozwalają przygotować wojskową asystę honorową właściwą do rangi danej uroczystości.

Podczas uroczystości patriotyczno-religijnych wojsko obecne jest na mszy świętej. Jak wygląda nabożeństwo z udziałem wojska?

Ceremoniał stanowi, że wojskowy poczet sztandarowy oczekuje przed obiektem sakralnym na wezwanie do wejścia. Dowódca uroczystości, na pięć minut przed rozpoczęciem mszy świętej, wprowadza honorowe poczty sztandarowe różnych organizacji i instytucji na miejsce celebry. Natomiast wojskowy poczet sztandarowy wchodzi do kościoła na wezwanie dowódcy po przybyciu do ołtarza księży celebransów. Poczet po dojściu do ołtarza prezentuje sztandar. Prezentacja sztandaru jest oddaniem honorów ołtarzowi i symbolom religijnym. Jeśli wojskowej asyście honorowej towarzyszy orkiestra, to wówczas odgrywany w kościele jest sygnał wojska polskiego. Poczet sztandarowy przechodzi na wyznaczone miejsce, z reguły jest to prawa strona patrząc na ołtarz i odegrany zostaje hymn państwowy. Pocztowi sztandarowemu może towarzyszyć kompania honorowa. Dodam, że poczet sztandarowy może uczestniczyć w uroczystościach bez kompanii, a kompania nie może brać udziału w uroczystości bez pocztu sztandarowego. W kieleckiej katedrze oraz w kościele garnizonowym kompania zawsze oczekuje przed obiektem sakralnym i na wezwanie prowadzącego wchodzi razem ze sztandarem.

W których jeszcze momentach mszy świętej wojsko podkreśla swą obecność?

W rzymskokatolickiej mszy świętej są trzy elementy: Liturgia Słowa, Eucharystii i rozesłania. Przed Liturgią Słowa podawana jest dla asysty honorowej komenda: baczność, ponieważ jej odczytanie ma się odbyć w postawie zasadniczej. Po zakończeniu Liturgii Słowa asysta honorowa przechodzi do postawy swobodnej. Drugim istotnym momentem jest Liturgia Eucharystii czyli Podniesienie. Wojskowa Asysta Honorowa oddaje honory - prezentowany jest sztandar. Jeśli jest miejsce w świątyni, to również pozostałe poczty sztandarowe mają obowiązek zaprezentować swoje sztandary.

Żołnierze wtedy salutują.

Tak. Obowiązuje wówczas postawa zasadnicza i na prawo patrz. Wtedy potrzebne są nakrycia głowy, bo do „pustej głowy” nie salutujemy. Wojskowe delegacje mogą być bez nakrycia głowy. Natomiast wojskowa asysta honorowa przez cały czas trwania nabożeństwa jest w nakryciu głowy. Tak samo jest w kompaniach honorowych innych służb: policji, straży pożarnej. Podkreślam, nie oddaje się honorów jeśli nie ma się nakrycia głowy.

A moment rozesłania?

Przed błogosławieństwem kapłana pada komenda: baczność. Błogosławieństwo powinno być przyjmowane w postawie zasadniczej. Celebrans powinien tutaj poczekać na naszą komendę, jeśli nie zaczeka i płynnie przejdzie do błogosławieństwa, wówczas nie przerywamy.

Uroczystości patriotyczne mają drugą część o charakterze państwowym.

Po zakończeniu następuje odprowadzenie sztandaru. Sztandar żegna się z ołtarzem, kompania honorowa wykonuje w tył zwrot i wychodzi na zewnątrz. Za kompanią kościół opuszczają poczty sztandarowe, a za nimi delegacje. W takiej samej kolejności ustawiają się do przemarszu na miejsce oficjalnej uroczystości. Pierwsza maszeruje orkiestra, kompania honorowa ze sztandarem, a za nimi inne pododdziały wojskowe oraz innych służb mundurowych, rekonstruktorów i grup zorganizowanych: uczniów, harcerzy, poczty sztandarowe organizacji i instytucji. Za nimi idą delegacje oraz pozostali uczestnicy uroczystości.

Dziękuję za rozmowę.

Katarzyna Bernat