Marek Jończyk: Żołnierze Wyklęci w chwale powrócili do naszej narodowej pamięci

- Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych obchodzimy 1 marca. Ta data nie jest przypadkowa. Przypomnijmy co się z nią wiąże?

- W tym dniu 1 marca 1951 roku w więzieniu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie zostali zamordowani członkowie ostatniego Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość - płk Łukasz Ciepliński i sześciu jego współpracowników. Była to organizacja antykomunistyczna, która walczyła o uzyskanie pełnej niepodległości Polski.

- Przez kogo żołnierze podziemia antykomunistycznego byli wyklęci?

- Wyklęci byli przez komunistów. Po raz pierwszy to określenie zostało użyte w 1993 roku. Działacze Ligii Republikańskiej Leszek Żebrowski i Grzegorz Wąsowski na Uniwersytecie Warszawskim zorganizowali wystawę pod tytułem: "Żołnierze Wyklęci - antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1945 roku". Pod pojęciem: "wyklęci" należy rozumieć podziemie antykomunistyczne, które nie złożyło broni po zakończeniu II wojny światowej, a w zasadzie podjęło walkę już pod koniec wojny. Można mówić o tych działaniach na przełomie 1944 i 1945 roku, na polskich Kresach Wschodnich oraz na wschodnich terenach Polski: na Białostocczyźnie, Podlasiu, Lubelszczyźnie i Podkarpaciu, a więc tych terenach, które zostały zajęte do lata 1944 roku przez Armię Czerwoną. Wszystkich ich określamy mianem Żołnierzy Wyklętych.

- Wyklęci byli kilka razy. Najpierw przez komunistów zostali zepchnięci na margines życia społecznego, określeni mianem bandytów. Po raz kolejny zostali wyklęci przez komunistyczną propagandę, jako zdrajcy narodu polskiego, jako reakcjoniści, kolaboranci, często nazywani byli faszystami. Wreszcie po raz kolejny zostali wyklęci przez część elit III RP. Elity wyłonione w wyniku obrad okrągłostołowych zapomniały o nich. Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych obchodzimy dopiero od 2011 roku.

- Od tego momentu wszystko się zmieniło. Zaczęto organizować obchody patriotyczne upamiętniające Żołnierzy Wyklętych. Wśród młodzieży powstała nawet swoista moda na Wyklętych. Pojawili się nawet w kulturze popularnej.

- To jest coś czego komuniści się nie spodziewali. Minęło ponad pół wieku. Żołnierze Wyklęci spoczęli w bezimiennych grobach, przez lata zohydzano ich nazywając faszystami i bandytami. A jednak pamięć o nich przetrwała. Ich niezłomną postawą zafascynowała się młodzież. Wyklęci pojawili się na koszulkach, kubkach, śpiewano o nich piosenki, organizowane są biegi Tropem Wilczym, które cieszą się dużą popularnością. Po kilkudziesięciu latach wygrali tą walkę. Byli skazani na zapomnienie, a jednak powrócili w glorii i chwale do naszej narodowej pamięci.

- Dziękuję za rozmowę.

Więcej na ten temat powiemy w audycji: "Historia na fali" w czwartek 27 lutego o godz. 20 w Radiu eM Kielce.