Rocznica pogromu powodem do refleksji

Za sprawą konsekwentnych poszukiwań archiwalnych udało się dotrzeć do nowych, nieznanych wcześniej źródeł, których analiza może przyczynić się do pogłębienia i weryfikacji dotychczasowych ustaleń.

Być może obecny stan badań przybliży nas do odpowiedzi na jedno z najważniejszych pytań dotyczących wydarzeń 4 lipca 1946 r. - czy przebieg i dynamika zajść antyżydowskich w Kielcach spowodowane były przede wszystkim szeregiem działań o charakterze prowokacyjnym, czy też zostały uwarunkowane przez spontaniczne działania tłumu lub poszczególnych grup ludzi.

Debaty z udziałem znawców problematyki są niezbędne w dążeniu do prawdy, w przełamywaniu stereotypów i mitów narosłych wokół „pogromu kieleckiego”, są też warunkiem wzbogacania świadomości historycznej społeczeństwa oraz szacunku dla ofiar zbrodniczej przemocy. Dwie debaty na ten temat odbędą się w poniedziałek 4 lipca w Pałacyku Zielińskiego. Pierwsze ze spotkań rozpocznie się o godzinie 9, a drugie o 14. Na koniec zaplanowano wystąpienie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W obchodach 70. rocznicy pogromu kieleckiego uczestniczyć też będzie Prezydent Andrzej Duda.

SZCZEGÓŁY PROGRAMU.

Do masowej zbrodni na ludności żydowskiej doprowadziła nieprawdziwa pogłoska o porwaniu i zamordowaniu przez Żydów dziecka, ale także podzielane przez część społeczeństwa nastroje antysemickie (m.in. stereotyp „żydokomuny”) oraz niezrozumiała, niewiarygodna wręcz bierność i nieudolność tych, którzy kierowali formacjami sił porządkowych (zachowanie to można uznać za przyzwolenie i prowokację). Trwające wiele godzin zajścia antyżydowskie (z udziałem cywili, milicjantów, funkcjonariuszy UB i żołnierzy z różnych jednostek wojskowych) spowodowały, według śledztwa Instytutu Pamięci Narodowej, śmierć 37 Żydów oraz 3 Polaków. Rannych zostało 35 Żydów. W niektórych dokumentach i publikacjach liczba ofiar jest większa. W dziewięciu procesach oskarżonych zostało 38 osób.

Po pogromie, pod zarzutem odpowiedzialności za tragiczne wydarzenia, władze komunistyczne przeprowadziły gwałtowną kampanię propagandową wymierzoną w podziemie niepodległościowe, Polskie Stronnictwo Ludowe, Kościół katolicki i władze RP na uchodźstwie. Problemem ciągle otwartym i spornym pozostaje pytanie – czy przebieg i dynamika zajść antyżydowskich w Kielcach spowodowane były szeregiem działań o charakterze prowokacyjnym, czy też były wynikiem spontanicznych działań tłumu lub poszczególnych grup ludzi. Informacje, które znajdują się w nowo odkrytych (odnalezionych) źródłach niczego nie przesądzają, potwierdzają jednak nieprecyzyjność dotychczasowych ustaleń, włącznie z tymi, które znajdują się w „Postanowieniu o umorzeniu śledztwa w sprawie pogromu kieleckiego prowadzonego przez OKŚZpNP w Krakowie z 21 października 2004 r.”. Formułowane są postulaty przeprowadzenia kwerend archiwalnych oraz skorzystania z doświadczeń badaczy różnych dyscyplin nauki.

Materiał nadesłany: Instytut Pamięci Narodowej Delegatura w Kielcach