Kończy się karnawał, a w środę Popielec. Jak było dawniej?

Nazwa karnawał pochodzi od łacińskiego słowa carrus navalis, które oznacza wóz morski, czyli łódź na kołach, którą w starożytności obwożony był posąg Dionizosa. Drugie znaczenie wywodzi się od włoskiego carnevale, co miało oznaczać pożegnanie mięsa. Kulminacyjnym punktem okresu karnawałowego były ostatki.

– Okres karnawałowy nazywany był też zapustami i nazwa ta funkcjonuje do dzisiaj. Ostatnie trzy dni zapustów to był tzw. mięsopust lub kuse dni. Podczas nich zabawa karnawałowa osiągała apogeum i dni te były określane również jako diabelskie, ponieważ kusy to także określenie diabła – mówi  dr Małgorzata Imiołek, kierownik działu edukacji etnograficznej w Muzeum Wsi Kieleckiej.

Czas karnawału w kulturze ludowej był pełen obrzędowości, która ma swoje korzenie w epoce przedchrześcijańskiej. Tuż przed Środą Popielcową, zwaną również Wstępną, odbywały się spotkania zwane kusokami.

– Polegały one na tym, że w karczmach zbierały się zamężne gospodynie, które przewodziły zabawom obrzędowym. Do środka wnoszono kłodę, a kobiety wykonywały taniec na len i konopie. Starały się skakać jak najwyżej, bo wierzono, że wysokie skoki zapewnią dobry wzrost tych roślin – tłumaczy Małgorzata Imiołek.

– Oprócz tego karnawał był okresem zawierania małżeństw oraz zaręczyn. Panny i kawalerowie, którzy nie zdołali znaleźć drugiej połowy, byli wytykani przez całą społeczność, bo to burzyło koło życia specyficzne dla mieszkańców wsi – dodaje.

Środa Popielcowa rozpoczynała Wielki Post, a Popielec wziął swoją nazwę od obrzędu posypywania głów popiołem. Rytuał ten miał oznaczać żal, skruchę i oczyszczenie. W liturgii Kościoła funkcjonuje od XI wieku i został wprowadzony dla wszystkich wierzących przez papieża Urbana II.