Vademecum chorób: astma oskrzelowa

Astma oskrzelowa jest jedną z najczęściej występujących chorób górnych dróg oddechowych. Dzieci stanowią jedną trzecią cierpiących na nią osób. Choć leczenie jest dość skuteczne, to sama choroba może być niezwykle uciążliwa.

Objawy i przyczyny

Jedenym z najbardziej charakterystycznych objawów astmy jest świszczący oddech. Do tego dochodzi kaszel i obrzęk błony śluzowej. Bardzo często mamy też do czynienia z ostrymi napadami duszności. Wszystkie te symptomy zwykle występują lub nasilają się po wysiłku fizycznym, przy zakażeniach wirusowych, w kontakcie z alergenami lub zanieczyszczonym powietrzem. Badaniem, które najskuteczniej pozwala zdiagnozować astmę, jest spirometria, czyli mierzenie objętości i pojemności płuc, a także przepływu powietrza przez płuca oraz oskrzela.

Czynniki wywołujące tę chorobę dzielimy na genetyczne i środowiskowe. Do pierwszych zaliczymy występowanie astmy w rodzinie. Może jednak się zdarzyć, że choć pacjent zdradza predyspozycje genetyczne, to na astmę zapada dopiero po zetknięciu się z alergenami. Właśnie one stanowią jeden z czynników środowiskowych. Zaliczamy do nich także zanieczyszczone powietrze, kurz i dym papierosowy. Z uwagi na to, że czynniki środowiskowe występują w niektórych miejscach w większym nasileniu, a w innych wcale, ataki astmy bywają niespodziewane.

Leczenie i zapobieganie

Astmy nie da się całkowicie wyleczyć. Najlepsze rokowania towarzyszą lekkiej postaci choroby, wykrytej już we wczesnym dzieciństwie. U takich pacjentów objawy w większości przypadków przestają występować po około 10 latach leczenia. Z uwagi na to, że astmy nie możemy się pozbyć, terapia sprowadza się właściwie do łagodzenia jej symptomów. Przede wszystkim należy zidentyfikować czynniki wywołujące ataki i unikać kontaktu z nimi. Gdy dochodzi do napadów, chory dostaje leki doraźnie niwelujące duszność. Najczęściej są to aerozole wziewne. W cięższych postaciach astmy do terapii włącza się leki sterydowe. Może się też zdarzyć, że atak nie ustępuje pomimo podania leków. Wówczas należy pilnie wezwać lekarza.

***

Astma występuje najczęściej w krajach rozwiniętych. Rozwój cywilizacji niesie za sobą konsekwencje w postaci chociażby stale rosnącego zanieczyszczenia powietrza. Na szczęście rośnie też nasza świadomość, dzięki czemu wiele czynników środowiskowych możemy w znaczący sposób ograniczyć. Przykładem może być dym tytoniowy. Dzięki wprowadzeniu zakazu palenia w miejscach publicznych chorzy nie muszą już wdychać tytoniowych oparów i narażać się na ataki duszności. W miastach coraz częściej odchodzimy też od ogrzewania mieszkań węglem, zastępując go na przykład gazem. Choć nadal mamy wiele do zrobienia, to te przykłady pozwalają nam patrzeć w przyszłość z nadzieją. Być może astma kiedyś będzie uznawana za chorobę, która w dużej mierze była ceną za nasze zaniedbania.

Piotr Wójcik