Rozstrzelane wesele – odc.1

O tej postaci wiemy niewiele. Wśród mieszkańców Osieka i okolic krążą opowieści o rozstrzelanym weselu i starszej pani, która zdołała uciec z miejsca egzekucji w lipcu 1943 r. Spotkanemu na drodze mężczyźnie mówiła, że przywieziono ich zza Wisły, całe wesele. Gdy usłyszała strzały, wróciła na polanę, z płaczem powtarzając, że tam są jej dzieci. Ją też zastrzelono. Ponoć udało się uciec panu młodemu.

W dokumentach IPN w Kielcach znajduje się relacja świadka Stefana Jońcy, który słyszał, że pan młody ukrywał się w okolicach Smerdyny. Opowiadał, że na weselu panna młoda spodobała się niemieckiemu żandarmowi. Chciał ją zgwałcić. Pan młody go uderzył. Niemcy aresztowali wszystkich uczestników wesela i rozstrzelali w Czerwonym Krzyżu. Jeszcze kilka lat temu staruszek przewoźnik przysięgał, że to on przewoził przez Wisłę ludzi z rozstrzelanego wesela.

Jednemu udało się uciec

Przyjrzyjmy się dokładniej aktom śledztwa „w sprawie masowych zabójstw ludności polskiej na terenie gminy Osiek, pow. Staszów, dokonanych w latach 1942-1943 przez hitlerowców”, które leżą w IPN. Dokładniej – chodzi o uroczysko Czerwony Krzyż. Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu wszczęła oficjalne śledztwo w tej sprawie w 1970 r., ale pierwsze relacje świadków, zebrane przez sędziego Andrzeja Jankowskiego, pochodzą już z 1966 r. To wtedy Stanisław Podgórski zeznał: „W lipcu 1943 r. Niemcy przywieźli 43 uczestników wesela i tam wystrzelali. Ludzie ci mieli być mieszkańcami Wielowsi, względnie Winiarek w powiecie sandomierskim”. Jego żona, Katarzyna pracowała w polu, gdy usłyszała strzały i krzyki. 16-letni wówczas Stefan Jońca rozrzucał obornik na polu. Opowiadał, że słyszał płacz i krzyk kobiet. Zeznał, że jednemu człowiekowi udało się uciec. To był pan młody.

Sprawa ciągnęła się latami. Dopiero w 1979 r. śledczy dotarli do 84-letniego Wojciecha Drzymalskiego z Suchowoli. W lipcu 1943 r. na skraju lasu, spotkał wspomnianą na początku starszą kobietę, która uciekła z miejsca egzekucji. Kiedy jednak usłyszała strzały, wówczas ze słowami „Tam są moje dzieci” zawróciła. Po jakimś czasie Drzymalski usłyszał trzy strzały. Wywnioskował, że ją również zastrzelili. Jego relację potwierdziła żona Aniela Drzymalska i gajowy Stanisław Dorosiński. Z zeznań pozostałych świadków wynika, że zbrodni dopuścili się żandarmi z Sandomierza lub Staszowa.

Pili, jedli i strzelali

Czerwony Krzyż był dla miejscowych przeklęty – polana w środku lasu, daleko od wsi, od 1940 r. miejsce niemieckich egzekucji. Najgorsze przyszło w połowie czerwca 1943 r. Według zeznań świadków esesmani przez trzy dni przewozili na polanę ludzi szczelnie zabudowanymi ciężarówkami. Słychać było serie z karabinów maszynowych, a potem wybuchy granatów. Szczątkowe informacje pochodzą od leśniczego, który akurat w pierwszy dzień egzekucji zaplanował z chłopami ze wsi wyrąb lasu w pobliżu Czerwonego Krzyża. Wyszli wprost na uzbrojonych Niemców. W prześwicie pomiędzy drzewami widzieli ofiary ze związanymi rękami, siedzące nad wykopanymi dołami. Inni świadkowie potwierdzili to zeznanie, dodając, że obok dołów stał stół zastawiony jedzeniem i alkoholem, a żołnierze pili i śmiali się, strzelając.

Tylko dlaczego w tej sprawie mamy szczątkowe zeznania świadków, domysły? Co naprawdę się zdarzyło w Czerwonym Krzyżu? O niemieckiej machinie zacierającej ślady zbrodni w następnym odcinku.

Dorota Kosierkiewicz