„Polacy poczuli siłę”. Debata o powstaniu „Solidarności” w Radiu eM Kielce

W tym roku przypada czterdziesta rocznica porozumień sierpniowych i powstania Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. To również czterdziestolecie założenia struktur organizacji w naszym regionie.

– Rozpoczęło się to w lipcu od strajku w Lublinie. Początkowo zakłady pracy zgłaszały postulaty ekonomiczne. W niedługim czasie wpisano inne sprawy. Myśmy założyli Solidarność w Kielcach 4 września. Sprawy ekonomiczne nas nie dotyczyły, bo zarabialiśmy dobre pieniądze w biurze projektowym. Potrzebowaliśmy wolności, bo system dusił człowieka i jego niezależność. – mówił o początkach kieleckiej „Solidarnośći” jeden z jej założycieli Marian Jaworski.

Tło przełomowego wydarzenia, jakim było powstanie związku, nakreślił historyk z Instytutu Pamięci Narodowej dr Ryszard Śmietanka-Kruszelnicki.

– Musimy wrócić do epoki Edwarda Gierka. Zaczęło się to nadzieją po jego przyjściu do władzy, a skończyło wielkim rozczarowanie w 1976 roku, kiedy wybuchły strajki zamieszki związane z podwyżkami cen żywności oraz degrengoladą ustroju. Mieliśmy do czynienia z rozkładem gospodarki centralnie planowanej. Ważny jest też element działalności społeczeństwa które od 1945 roku opierało się komunistom. Mamy podziemie antykomunistyczne, później rok 1956 i kolejne daty. Wtedy społeczeństwo organizowało się w niezależną sieć społeczną. Możemy wymienić tutaj chociaż Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Komitet Obrony Robotników, czy Konfederację Polski Niepodległej. To przygotowało bazę pod wielki ruch Solidarności – tłumaczył.

Ówczesną sytuację międzynarodową przedstawił wiceminister spraw zagranicznych Piotr Warwrzyk.

–  W relacjach międzynarodowych to był czas trudny, bo mieliśmy interwencję radziecką w Afganistanie, która spotkała się z reakcją Zachodu.  Prezydentem Stanów Zjednoczonych zostaje Ronald Reagan, który w relacjach ze Związkiem Sowieckim stawia na ostry kurs. Mamy szereg organizacji w innych krajach. Dużo ruchów powstaje w krajach bałtyckich i na Ukrainie. Stosunkowo mało prężnie działa opozycja w NRD. Apogeum tego okresu był bojkot Igrzysk Olimpijskich w Moskwie. Blok wschodni jednak jest zjednoczony wokół Związku Radzieckiego – przypomniał.

Uczestnicy debaty zwrócili także uwagę na rolę wyboru i pontyfikatu św. Jana Pawła II. – Kiedy Jan Paweł II przyjechał do Polski to Polacy się policzyli i poczuli siłę. Okazało się, że mogą się zorganizować, zdyscyplinować, wyłonić swoich liderów i działać – podkreślił dr Śmietanka-Kruszelnicki.

Debatę poprowadziła red. Katarzyna Bernat.