Sprawdzili, jak to wygląda od środka

Wcześniej prawdopodobnie żaden artysta ani architekt nie przeprowadził analizy tego, co tak naprawdę dzieje się na placach budów. Zrobili to pracownicy Instytutu Designu w Kielcach. Postanowili sprawdzić na ile cały proces w stosunku do robotników budowlanych jest „fair”. W ten sposób wpisali się w hasło tegorocznego Biennale Architektury w Wenecji. Alejandro Aravena kurator całej wystawy zaproponował, by projektanci złożyli „Raport z frontu”. 

Jedną z inspiracji był wywiad, który znana na całym świecie architekt Zaha Hadid udzieliła w brytyjskim radiu BBC. Dominika Janicka, współautorka wystawy wspomina, że prowadząca rozmowę zapytała, czy projektantka wie o dużej liczbie robotników, którzy zginęli podczas wznoszenia stadionu w Katarze. Rozmowa przerodziła się w burzliwą dyskusję po czym Hadid opuściła studio w czasie programu. - Z jednej strony Zaha Hadid nie zatrudniała tych wszystkich robotników, ale z drugiej była tą osobą, która postawiła pierwszą kreskę. Czy była tylko grafikiem, który tworzy rysunki architektoniczne, czy odpowiadała za całą realizację? To pytanie też sobie stawiamy – mówi Dominika Janicka.

Zanim wystawa powstała, architekci odwiedzali robotników w miejscach ich pracy. Rozmawiali z nimi i na własnej skórze przekonywali się jak wygląda kilkugodzinna praca w zimnie. Materiał zbierany był w lutym tego roku. - Na potrzeby tego projektu zrealizowaliśmy krótki film dokumentalny – mówi Dominika Janicka, kuratorka wystawy. - Film rzeczywiście został zrealizowany w zimowych warunkach i doświadczyliśmy tego na własnej skórze. Nie tylko będąc na placu budowy, ale też przebywając w miejscach gdzie tymczasowo zamieszkują, czyli w hotelach robotniczych. Zderzenie się z tym światem dało nam obraz tego jak wygląda praca tych osób – mówi Michał Gdak, współautor projektu. Nagrania wideo wykonane zostały przez robotników przy pomocy sportowych kamer GoPro. W zespole architektów odpowiedzialnych za wystawę znalazła się także Martyna Janicka.

Wystawę autorzy podzielili na dwie części. Jedna z nich to przestrzeń symbolizująca plac budowy, gdzie wyświetlany jest zebrany materiał wideo. Zawierają one między innymi wypowiedzi budowniczych. Druga, przypomina salon dewelopera przedstawiający przykładowy efekt prac, które nie zawsze przebiegają tak, jak powinny. Projektanci również prezentują niechlubne dane dotyczące tego, jak robotnicy na budowie są traktowani przez swojego pracodawcę. 

Polska premiera wystawy odbędzie się w piątek 9 grudnia w Instytucie Designu. Rafał Nowak, dyrektor Wzgórza Zamkowego mówi, że to projekt bardzo ważny ponieważ porusza ważną i często pomijaną kwestię. Architekci zastanawiają się, czy założenia znanej idei „fair trade” można przełożyć do świata budownictwa. „Fair building” - czyli wznoszenie budowli ze stuprocentowym poszanowaniem podstawowych wykonawców, robotników.

- Wystawa jest ważna, bo stawia ważne pytanie. Polska edycja ekspozycji nie tylko będzie stawiać pytanie czy „fair building” jest możliwy ale też postara się udzielić przynajmniej częściowo odpowiedzi na podstawie komentarzy, które pozostawili odwiedzający polski pawilon w Wenecji – mówi dyrektor Rafał Nowak.

Dyrektor artystyczny IDK Krzysztof Kucharczyk zapowiada akcję promującą wystawę „Fair Building”. W mieście na pewno pojawią się plakaty. - W najbliższych dniach miasto zostanie „zawirusowane” absolutnie fantastycznie jeżeli chodzi o tą wystawę. Nie będzie biało-czerwone w związku z nadchodzącym dniem św. Mikołaja, lecz żółto-czarne w związku z „Fair Building” - mówi dyrektor Krzysztof Kucharczyk.

Wystawy, które prezentowane są w polskim pawilonie podczas weneckiej wystawy nominuje Narodowa Galeria Sztuki – Zachęta. Tegoroczna propozycja kielczan spotkała się z bardzo dobrym odbiorem na całym świecie. „Wyróżniający się diament”, „Przejmujący i trafiający w sedno tematu Biennale” – tak recenzenci wyrażali się o projekcie. Ponadto zagraniczna prasa umieszczała pracę z Kielc na listach najważniejszych wystaw zamkniętej już edycji biennale w Wenecji.