U źródeł chrześcijaństwa

– Wiślica jest pierwszym miejscem na ziemiach polskich, w którym odkryto ślady chrześcijaństwa. 10 września odbędą się tam diecezjalne obchody 1050. rocznicy chrztu Polski.

– W Wiślicy sięgamy do IX stulecia, kiedy książę Wiślan i jego poddani przyjęli chrzest. Otrzymali go z rąk misjonarzy, prawdopodobnie św. Metodego i jego uczniów, którzy przybyli z państwa wielkomorawskiego. Do dziś zachowała się misa chrzcielna, fragmenty kościoła z X wieku oraz krypta, w której zostali pochowani pierwsi chrześcijanie. Badania potwierdzają, że ich kości pochodzą właśnie z tego okresu.

– Wiślica była znaczącym miejscem w okresie średniowiecza. Pielgrzymowali do niej polscy królowie: Władysław Łokietek, Kazimierz Wielki i Władysław Jagiełło.

– Chrzest Wiślan nie miał znaczenia państwowotwórczego, jak późniejszy chrzest Mieszka. Jednak Wiślica stała się ważnym ośrodkiem religijnym w czasach rozbicia dzielnicowego. Figura Matki Bożej, przed którą modlił się Władysław Łokietek, została nazwana Łokietkową. Tutaj w 1350 roku ogłoszono statuty wiślickie, czyli pierwszy na ziemiach polskich kodeks prawny. Na odpustach bywała również królowa Jadwiga. Tu Jan Długosz wychowywał synów królewskich, w tym królewicza Kazimierza, późniejszego świętego. W Wiślicy znajduje się ornat podarowany przez króla Jana III Sobieskiego, gdy ruszał pod Wiedeń. To miasto miało również znaczenie polityczne. Na przykład w XII wieku Henryk Sandomierski ufundował romańską kolegiatę pod wezwaniem Matki Bożej. Jej pozostałości znajdziemy w podziemiach bazyliki. W 1166 roku ufundował także klasztor oraz szpital Joannitów w Zagości. Zrobił to przed wyruszeniem na wyprawę krzyżową, z której nie wrócił. Jego podobizna ze wzniesionymi w modlitwie rękami znajduje się na płycie orantów. To rzecz unikatowa, że na posadzce kościoła nie ma wizerunków świętych, lecz postaci życia politycznego: księcia z żoną i ich przedwcześnie zmarłym synem. Życie polityczne było wtedy głęboko związane z chrześcijaństwem i świadczyło o powadze władców, którzy otwarcie wyznawali wiarę.

– Podczas rozbicia dzielnicowego Władysław Łokietek prosił Matkę Bożą o zjednoczenie Polski. Złożył nawet śluby, które były pierwowzorem dla ślubów króla Jana Kazimierza w 1656 roku oraz prymasa Stefana Wyszyńskiego w 1956 roku.

– Śluby Władysława Łokietka nie miały tak publicznego charakteru, ale Jan Długosz pisze, że władca spędzał na modlitwie długie godziny, leżąc krzyżem przed figurą Matki Bożej. Właśnie podczas takiej medytacji miał objawienie, gdy modlił się o zjednoczenie ziem polskich. Usłyszał wówczas: „Władysławie, idź z tą siłą i zwyciężaj. Ja będę z Tobą”. Wiemy, że Łokietek zrealizował ten plan: najpierw zjednoczył Wielkopolskę i Małopolskę, po czym w 1320 roku został ukoronowany na króla Polski. Tę datę uważa się za koniec rozbicia dzielnicowego. Maryja bowiem zawsze jest obecna tam, gdzie istnieje żywy Kościół katolicki. Była także obecna w historii i tradycji naszego narodu, dlatego hasłem naszych diecezjalnych obchodów w Wiślicy są słowa: „Gdzie Chrzest, tam Maryja”.

– Pół wieku temu w Wiślicy odbyła się koronacja Madonny Łokietkowej.

– W 1966 roku kardynał Stefan Wyszyński połączył obchody Millenium Chrztu Polski z koronacją figury Madonny Łokietkowej. Przy tej okazji powiedział: „Szczęśliwie pomyślano, by dla uwieńczenia dziesięciu wieków chrześcijaństwa w ziemi wiślickiej była ukoronowana przez nas, imieniem Ojca Świętego, Madonna Łokietkowa, tak przez Was miłowana i czczona, bodaj najstarszy w tej prastarej ziemi świadek miłości ludu polskiego do Maryi, Bogurodzicy Dziewicy”. Figura ta jest bowiem jedną z najstarszych, jakie istnieją w Polsce. To znaczy, że już około 800 lat temu kult Matki Bożej był w Wiślicy żywy, rozwijał się i przetrwał do czasów współczesnych. Złoty jubileusz koronacji będzie potwierdzeniem tego faktu.

– Jak dziś wygląda kult Matki Bożej Łokietkowej w Wiślicy?

– Wiślica przez ostatnie 30 lat została trochę zmarginalizowana i ze sporego miasteczka, liczącego przed wojną około dwóch tysięcy mieszkańców, stała się niewielką miejscowością, która nie daje rady utrzymać swych niepowtarzalnych zabytków. To spowodowało, że wielu ludzi do dziś nie słyszało o Wiślicy. Jednak w ostatnich latach przyjeżdża tu coraz więcej osób, już nie tylko w celach turystycznych, ale także religijnych. Rozwija się też ruch pielgrzymkowy na małopolskim szlaku świętego Jakuba, który przebiega przez Wiślicę. Kult Madonny Łokietkowej jest żywy, bo Maryja odpowiada na modlitwy wielu osób, które przychodzą ze swoimi intencjami. Zapewne dlatego ludzie, którzy w Wiślicy doświadczyli jakichś łask, chcą tutaj wracać.

– Świątynia jest bazyliką mniejszą, a takich mamy cztery w diecezji kieleckiej: bazylikę katedralną w Kielcach, bazylikę Bożego Grobu w Miechowie, bazylikę w Pacanowie i właśnie w Wiślicy.

– Nasza bazylika jest zabytkiem wysokiej rangi. Zbudował ją w 1350 roku  król Kazimierz Wielki. To dwunawowy kościół gotycki; podobne możemy zobaczyć choćby we Francji. W Polsce tak monumentalnych świątyń gotyckich nie ma zbyt wiele.

– Jak będą przebiegały uroczystości diecezjalne?

– Świętowanie rozpoczynamy w niedzielę, 4 września, odnowieniem przyrzeczeń chrzcielnych w parafiach całej diecezji. U nas będzie to także dzień ze świętym Janem Pawłem II. W czwartek, 8 września, mamy odpust Narodzenia Najświętszej Marii Panny; liturgii o godzinie 12 będzie przewodniczył ksiądz biskup Jan Piotrowski. Zostaną też wprowadzeni nowi kanonicy, ponieważ przy bazylice od XII wieku istnieje kapituła. W piątek, 9 września, zorganizowana zostanie sesja historyczna poświęcona Wiślicy, którą przygotowujemy razem z Muzeum Narodowym w Kielcach. Diecezjalne obchody rocznicy chrztu Polski i złotego jubileuszu koronacji Madonny Łokietkowej odbędą się w sobotę, 10 września. Mszy świętej o godz. 11 będzie przewodniczył abp Józef Kowalczyk, były nuncjusz apostolski w Polsce. O godzinie 15 zapraszamy do bazyliki na uroczysty koncert. Gorąco zachęcam wszystkich do udziału w tych uroczystościach.

– Dziękuję za rozmowę. Katarzyna Bernat