Święty Jan Paweł II dumny Polak

W tym roku obchodzimy dwie ważne rocznice z historii Polski. Setną rocznicę odzyskania niepodległości i 40 rocznicę powołania kardynała Karola Wojtyły na Stolicę Apostolską.

Jestem z tego pokolenia, które przeżyło moment powołania kardynała z Krakowa na Papieża. Wieczorem 16 października 1978 roku dotarła do nas ta wiadomość. Byłem wtedy w  seminarium. Pod drugiej stronie ulicy Wesołej w Kielcach była komenda Milicji Obywatelskiej. Myśmy się w seminarium bardzo cieszyli, ale radość słychać było także po drugiej stronie ulicy Wesołej. Myślę, że wtedy poczuliśmy się wielką wspólnotą. Nie czuliśmy żadnych podziałów. Cała Polska była ogarnięta radością. Ludzie spontanicznie wychodzili na ulice, płakali ze wzruszenia, biły kościelne dzwony. Po ponad 400 latach został wybrany Papież nie-Włoch. Kardynał zza żelaznej kurtyny politycznych podziałów. Jego papiestwo było naznaczone miłością do Ojczyzny.

Święty Jan Paweł II zawsze podkreślał swą polskość. W jaki sposób to doświadczenie polskości przeniósł na papiestwo?

Trzeba sięgnąć do jego lat młodości oraz kapłaństwa i biskupstwa w Krakowie. Urodził się w 1920 roku, kiedy Polacy walczyli z bolszewikami o swoją Ojczyznę. Jego młodość przypadła na czas budowania niepodległego państwa. Potem śmierć matki, brata, studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, wojna, praca fizyczna, udział w teatrze podziemnym, śmierć ojca. On był świadkiem gehenny, którą spowodowała wojna. Świadkiem niszczenia kultury polskiej. Te doświadczenia wpłynęły na jego refleksję nad życiem ludzkim. To wszystko znalazło później odzwierciedlenie w jego pracy duszpasterskiej i posłudze biskupiej oraz twórczości literackiej i poetyckiej. Kiedy to przeanalizujemy, zobaczymy człowieka, który żyje polską tożsamością. On ciągle dotykał tego, co ma wpływ na życie jednostki i narodu. Całe bogactwo refleksji zanurzone jest w polskiej, literaturze, filozofii i zamyśleniu etycznym. To wszystko przeniósł na papiestwo. Kiedy został wybrany na Papieża przypominał światu, że został powołany z dalekiego kraju. Można to odczytać, że z kraju zapomnianego przez Zachód. Kilka dni później, 22 października, inaugurując pontyfikat powiedział pamiętne słowa, które odmieniły Polskę, Europę i świat: „Nie lękajcie się! Otwórzcie drzwi Chrystusowi”. Słowa te wypływały między innymi z doświadczenia kraju od tysiąclecia ukształtowanego przez chrześcijaństwo.

Jak uwidaczniała się polskość świętego Jana Pawła II w zetknięciu z innymi narodami i kulturami?

Patriotyzm Ojca Świętego nie był egoistyczny, a poczucie własnej narodowej tożsamości otwierało Papieża na inne narody. Piękne jest jego przemówienie w 1979 roku w Gnieźnie. Mówił w nim o pięknie Polski i jej historii. Wracał do chrztu Mieszka i przypomniał, że polska państwowość zrodziła się na chrzcie świętym. Przypomniał, że Ewangelia Chrystusa uczyniła Polskę pięknym krajem. W swym przemówieniu przywołał chrześcijańskich władców, którzy przyczynili się do wzrostu znaczenia i potęgi naszego kraju. Polska historia, kultura, literatura przeniknięta jest chrześcijaństwem. Ta właśnie tradycja ukształtowała Papieża z Polski.

            Odsyłam również do przemówienia świętego Jana Pawła II z okazji 50 rocznicy bitwy o Monte Cassino wygłoszonej 18 maja 1994 roku. Tam Ojciec Święty mówił o zaangażowaniu Polaków w walkę o wolność nie tylko swoją, ale także innych narodów i całej Europy. Papież przywoływał zasługi swych rodaków dzielnie walczących podczas wojny, upominał się o ich pamięć na Zachodzie, który zapomniał co im zawdzięcza.

Co święty Jan Paweł II dał nam Polakom?

Postawa Papieża uratowała Polskę w czasie stanu wojennego. Być może Polska byłaby wtedy zostawiona sama sobie, jak już wcześniej bywało. Tym razem o nieszczęściu Polaków usłyszał cały świat. Jan Paweł II mówił o tym podczas swoich audiencji, prosząc katolików na całym świecie o modlitwę za Polskę. Uważał, że problem ten trzeba rozwiązać po chrześcijańsku, czyli w duchu pokoju oraz miłości Boga, bliźniego i Ojczyny.

            Pontyfikat Jana Pawła II sprawił, że przez kilkadziesiąt lat podczas audiencji, modlitw na Placu Świętego Piotra stale używany był język polski i licznie powiewały biało-czerwone flagi. Polska stała się wówczas znanym krajem, nie tym zza żelaznej kurtyny. Świat przypomniał sobie, gdzie leży Polska, bo wtedy niestety uważano, że jesteśmy jedną z republik ZSRR. To właśnie Jan Paweł II otworzył drzwi Polski do ówczesnego świata.

Jakie przesłanie ma dla nas dziś święty Jan Paweł II?

Odsyłałbym wszystkich do literatury Jana Pawła II. Przemawiają jego dokumenty, homilie, przemówienia, a także twórczość literacka: poezja, dramaty, poematy. Papież mówił o prawie każdego kraju do rozwoju i zabieganiu o swoje fundamenty, tożsamość, podmiotowość. Każdy kraj ma swą historię, która jest wpleciona w chrześcijaństwo. Ono przyniosło pewne zasady, do których odwoływali się władcy. To papieskie nauczanie jest to szczególnie istotne teraz, kiedy Europa porzuca swą chrześcijańską tożsamość. Tak samo my Polacy musimy mieć świadomość, że przynależymy do kraju, którego historia, tradycja, kultura wypływa z Ewangelii. Oparcie zawsze dawała nam wiara i rodzina. Nawet w odzyskaniu niepodległości wielką rolę odegrała rodzina, gdzie była zachowana wiara i mowa polska. Rodzina daje tożsamość człowiekowi. W Kielcach Jan Paweł II mówił: „To jest moja matka ta Ojczyzna. To są moi bracia i siostry”. Mamy więc ją tworzyć w więzi braci i sióstr. Jak nie będzie wspólnoty rodziny, narodu, to staniemy się samotnikami, rozbitymi atomami, bez celu i sensu życia. Dlatego módlmy się za wstawiennictwem świętego Jana Pawła II Patrona Rodzin o chrześcijańskie rodziny, w których wychowują się przyszli kapłani, nauczyciele, politycy, lekarze oraz wszyscy dobrzy i szlachetni ludzie.

Dziękuję za rozmowę.

Katarzyna Bernat

Więcej w audycji „Tak Wierzę” wtorek godz. 20 Radio eM Kielce.