Przez sztukę do Boga

Od 13 lat wyróżnienie przyznawane jest co roku twórcom przyczyniającym się do rozwoju kultury i kształtowania duchowości człowieka. – Chcieliśmy, żeby te targi były czymś więcej niż tylko imprezą handlową. Naszym celem było zwrócenie uwagi na sztukę związaną z religią i Kościołem – mówi Andrzej Mochoń, prezes Targów Kielce.

Przewodniczy Ravasi

W 2002 roku miejska spółka zwróciła się do Papieskiej Rady ds. Kultury z prośbą o nawiązanie współpracy. – Już wtedy mieliśmy dobrą reputację. Cieszyliśmy się poparciem polskiego Kościoła i naszych duchownych. W tamtym czasie swoje nagrody w Targach przyznawał prymas Józef Glemp. Watykan zgodził się objąć pieczę nad wydarzeniem, a wybór laureatów powierzył Papieskiej Radzie ds. Kultury, której obecnie przewodniczy kardynał Gianfranco Ravasi – tłumaczy prezes Mochoń.

Kardynał Ravasi to jeden z najbardziej cenionych duchownych w Stolicy Apostolskiej. Przewodniczy Papieskiej Radzie ds. Kultury, ale we Włoszech znany jest także z popularyzowania Pisma Świętego. Prowadzi również programy w telewizji oraz publikuje w prasie. Przynajmniej raz w roku spotyka się z zarządem Targów, by zatwierdzić laureatów medalu Per Artem Ad Deum, wybranych przez kapitułę.

– To człowiek o bardzo szerokich horyzontach. Wspaniale wykształcony, zna 16 języków, oprócz nowożytnych również hebrajski i aramejski. Mechanizm wyboru laureatów jest taki, że kapituła proponuje kardynałowi kandydatów. Wskazujemy cztery-pięć nazwisk, a potem Jego Eminencja wybiera od jednej do trzech osób, które otrzymają nagrodę. Czasami jest tak, że sam kardynał zgłasza kandydatury. Na przykład w ubiegłym roku zaproponował nieznaną nam austriacką fotografkę Claudię Henzler – opowiada Andrzej Mochoń.

Wyróżnieniem uhonorowano od 2005 roku łącznie 18 osób. Wśród nich są znakomitości ze świata muzyki, rzeźbiarstwa, architektury i malarstwa. Medal odebrali m.in. Leszek Mądzik, Wojciech Kilar, Krzysztof Zanussi, Mario Botta, Krzysztof Penderecki oraz Ennio Morricone. – To nie konkurencja sportowa, a sztuka. Nie jest czymś wymiernym. Nie można porównać dorobku malarza z osiągnięciami muzyka. Nie chodzi o to, żeby kandydaci tworzyli wyłącznie sztukę sakralną. Kardynał Ravasi podkreśla za każdym razem, że wystarczy, by uwzględniali w swej twórczości szeroko pojętą duchowość. Laureatem może zostać nawet osoba niewierząca, ale poszukująca. Kardynał zachęca nas więc do bardzo szerokiego spojrzenia – wyjaśnia prezes miejskiej spółki.

Skromny Morricone

Przewodniczącym kapituły jest ksiądz biskup Marian Florczyk. Zasiadają w niej także Andrzej Mochoń oraz kilku dotychczasowych nagrodzonych. Laureaci dowiadują się o przyznaniu medalu już kilka miesięcy wcześniej, dlatego pomimo zazwyczaj napiętego planu pracy są w stanie przyjechać do stolicy regionu świętokrzyskiego.

Ogromnym wydarzeniem, które odbiło się szerokim echem w Polsce, była wizyta w Kielcach Ennio Morricone, światowej sławy kompozytora muzyki filmowej. Na jego przyjazd przygotowano koncert w hali E Targów Kielce. – Wybudowaliśmy scenę i widownię. Musieliśmy wypożyczyć widownię piętrową, by umożliwić odpowiedni widok osobom siedzącym nieco dalej. Mieliśmy z tym spory kłopot, bo był to okres letni, czas koncertów. Po wielu staraniach w końcu znaleźliśmy odpowiednie trybuny – wspomina Mochoń, który z przyjazdu kompozytora zapamiętał także… mocno zestresowanego dyrektora Filharmonii Świętokrzyskiej, Jacka Rogalę.

– Ennio Moriccone nie zna angielskiego, mimo że komponował muzykę do wielu amerykańskich filmów. To powodowało pewne trudności podczas próby. Siedziałem wtedy obok mistrza, widziałem jego miny i gesty. Był nerwowy i pełen obaw. Widać było, że nie tego oczekiwał. Jednak po koncercie wstał, podszedł do dyrektora Rogali i serdecznie go wycałował. Był zachwycony wykonaniem – śmieje się prezes Targów.

Co ciekawe, Ennio Morricone nie miał żadnych wymagań związanych z pobytem w Kielcach. – Jest niesłychanie skromnym człowiekiem. Czułem z jego strony wdzięczność i pokorę – zauważa Andrzej Mochoń. Podobne odczucia miał przy okazji spotkania z Krzysztofem Pendereckim: – To też człowiek z wielką klasą. Gdy spotykam się z takimi mistrzami, jak Penderecki czy Morriccone, to myślę o tym, że bardzo chciałbym zachować jasność umysłu tak długo, jak oni. Penderecki na przykład podczas naszego spotkania zaczął opowiadać, gdzie zagra koncerty w kolejnych trzech latach. Choć jest najwybitniejszym żyjącym polskim kompozytorem, to bardzo ciepły człowiek. Podczas jego koncertu byliśmy ciekawi, jak sprawdzi się akustyka naszej sali kongresowej, bo przecież ona nie jest przeznaczona do takich wydarzeń. W jednym z utworów orkiestrą dyrygował osobiście mistrz. Na szczęście sala zdała egzamin, a po koncercie pan Penderecki był nią zachwycony – opowiada Andrzej Mochoń.

***

W tym roku nagrodę otrzymają: profesor Michał Kazimierz Heller – prezbiter katolicki, teolog i profesor nauk teologicznych; Tomas Halik – czeski duchowny katolicki, filozof, psycholog i teolog; Claudia Henzler – austriacka fotografka. Gala wręczenia nagród odbędzie się jak zwykle podczas tegorocznej wystawy targowej Sacroexpo, 12 czerwca o godz. 18 w Targach Kielce. Uroczystość uświetni wykład profesora Krzysztofa Zanussiego oraz koncert chóru Polskiego Radia, który zaprezentuje utwory Arvo Paerta, estońskiego kompozytora laureata medalu Per Aartem ad Deum z 2016 roku.

Dopełnieniem uroczystości będzie zaplanowana na 13 czerwca konferencja, podczas której głos zabiorą tegoroczni laureaci oraz profesor Leszek Mądzik, wybitny reżyser teatralny, scenograf, malarz i fotograf, laureat Per Arte Ad Deum z lat poprzednich. Na wszystkie wydarzenia wstęp jest bezpłatny.

Piotr Natkaniec