Prof. Urszula Oettingen: Krzyż ma wielkie znaczenie w przestrzeni publicznej

- Krzyż sakralizował przestrzeń - zaznacza profesor i dodaje: - Krzyże to pomniki wiary, wprowadzające sferę sacrum do przestrzeni publicznej. Zwieńczają kościoły chrześcijańskie. Są też elementem małej architektury. We wczesnym średniowieczu były znakami granicznymi lub orientacyjnymi. Ustawiane były w różnych intencjach: błagalnych, dziękczynnych, upamiętniających ludzi lub wydarzenia. Wykonywane z drewna, kamienia, metalu, żeliwa. Opiekowała się nimi lokalna ludność. Krzyż chronił przed złem i dawał nadzieję na Bożą opiekę.

            - Poeta Zygmunt Krasiński nazwał Polskę ziemią mogił i krzyży - mówi prof. Oettingen i dodaje: - Krzyże polskiego losu pokazują tragiczną historię naszego narodu. Zauważmy, kilka dni po katastrofie smoleńskiej, kiedy 10 kwietnia 2010 roku zginęło 96 osób na czele z prezydentem Lechem Kaczyńskim, przez Pałacem Prezydenckim harcerze ustawili krzyż. Krzyż - pomnik ustawiony został nad tamą we Włocławku, skąd w październiku 1984 roku wyłowiono zwłoki, zamordowanego przez SB, księdza Jerzego Popiełuszki. Symbolem Tatr jest krzyż na Giewoncie. Ustawiony przez górali w 1901 roku, ma wysokość prawie 20 metrów. W naszym regionie mamy na przykład krzyże katyńskie w Hucie Szklanej. Ustawione są przy wejściu do Świętokrzyskiego Parku Narodowego z inicjatywy ks. Zdzisława Peszkowskiego, kapelana rodzin katyńskich. Nazywane są Golgotą Wschodu.

            Prof. Urszula Oettingen przypomina także tak zwane kwietne krzyże. - Pojawiły się one w czasie stanu wojennego, kiedy 13 grudnia 1981 roku Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego na czele z generałem Jaruzelskim wprowadziła stan wojenny. Kwietne krzyże miały charakter pokojowych demonstracji. Ludzie układali krzyże z kwiatów, odpowiednie służby je sprzątały, a one na nowo się pojawiały.

            Krzyże upamiętniają także ludzi i wydarzenia historyczne. Na terenie województwa świętokrzyskiego jest wiele przykładów z okresu powstań narodowych. - W Kielcach Powstanie Styczniowe upamiętnia krzyż na Bruszni, gdzie powstańcy gromadzili się tuż przed wybuchem powstania oraz na Karczówce. W każdej miejscowości, gdzie toczyły się działania powstańcze następowało upamiętnienie krzyżem. W Bodzentynie w 1917 roku z okazji rocznicy Konstytucji 3 maja odsłonięto krzyż na mogile powstańców. Później na cmentarzu pojawił się krzyż, który upamiętniał śmierć Stanisława Zygadlewicza i jego egzekucję wykonaną w 1864 roku. Krzyże powstańcze obecne są też na cmentarzu w Busku-Zdroju, Małogoszczu, Opatowie, Sobkowie, Staszowie, Suchedniowie - przypomina prof. Oettingen.

            Na terenie całego województwa świętokrzyskiego krzyże upamiętniają tragiczne wydarzenia oraz ofiary zbrodni niemieckich z okresu II wojny światowej. Przykładem jest Michniów, gdzie w mogile zwieńczonej kamiennym krzyżem pochowane są prochy żywcem spalonych mieszkańców wioski. - Na Wzgórzu Zamkowym w Bodzentynie znajduje się krzyż z tekstem św. Jana Pawła II upamiętniający miejsce, gdzie dokonywano rozstrzeliwań ludności - dodaje historyk.

            Należy jeszcze przywołać strajk w obronie krzyży w Zespole Szkół Zawodowych we Włoszczowie w 1984 roku.  W tamtejszej szkole młodzież zawiesiła krzyże, które dyrekcja kazała zdjąć. Uczniowie przeciwstawili się temu zarządzeniu i rozpoczął się strajk. - Mamy więc piękny przykład postawy młodzieży w obronie krzyży - zauważa prof. Oettingen.

            Miejsce skąd wywodzi się nazwa naszego regionu to Święty Krzyż. Wwielki ośrodek kultu religijnego założony przez benedyktynów, gdzie znajdują się relikwie Drzewa Krzyża Świętego. W czasie Wielkiego Postu do sanktuarium podążają liczne Drogi Krzyżowe, aby pokłonić się relikwiom znajdującym się w kaplicy Oleśnickich. Miejsce to mocno rozwijało się w okresie panowania Jagiellonów. Pielgrzymowali tam królowie: Władysław Jagiełło, Zygmunt Stary, Zygmunt August.

            - Krzyż jest symbolem chrześcijaństwa oraz znakiem nadziei, miłości, poświęcenia i wiary, że zło zostało zwyciężone - podkreśla prof. Urszula Oettingen.

Katarzyna Bernat