Suskrajowice pamiętają o zamordowanych Żydach

Modlitwę w języku hebrajskim przy pomniku poprowadzili delegaci Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie: rabin Gadka Boaz, pochodzący z Jemenu oraz Kuba Lewinger, członek Bractwa Chewra Kadisza.

– Ta mała lokalna zbrodnia, jakich było tysiące, znaczy tyle samo, ile wielka tragedia – powiedział po zakończonej modlitwie, dziękując mieszkańcom Suskrajowic za pamięć o tych wydarzeniach.

Podczas uroczystości został również odczytany list Michaela Schudricha, Naczelnego Rabina RP, a zaproszeni goście wygłosili krótkie przemówienia. Minister Piotr Wawrzyk podkreślił aspekt niemieckiej odpowiedzialności za zbrodnie dokonane na Żydach, a burmistrz Chmielnika Paweł Wójcik podziękował wszystkim, którzy przyczynili się do powstania pomnika, bo dzięki nim pamięć o zamordowanych będzie nadal trwać.

Zbrodnia z czasów II wojny światowej, której ofiarami stały się rodziny Frydmanów i Katzów, została przypomniana podczas obchodów Europejskiego Dnia Pamięci o Sprawiedliwych, jakie odbywały się w marcu w Ośrodku Edukacyjno-Muzealnym "Świętokrzyski Sztetl" w Chmielniku. W miejscu, gdzie zostały zamordowane przez Niemców dwie żydowskie matki i ich dzieci, w latach 80. XX wieku pojawiła się skromna płyta. Z czasem zaczęła ona ulegać degradacji, a wydarzenie - zapomnieniu.

Zespół "Świętokrzyskiego Sztetla" przygotował na ten temat film wspomnieniowy, a po kwerendzie udało się ustalić, że zbrodnia została popełniona wiosną 1943 roku. Inicjatywa upamiętnienia spotkała się z akceptacją lokalnych mieszkańców, a tematem zainteresowali się także uczestnicy Konkursu "Nasi sąsiedzi – Żydzi".

– Pomnik ten służył pamięci, która przetrwała w środowisku lokalnym, ale gdyby nie została ona objęta trwałym upamiętnieniem i opieką merytoryczną naszego muzeum, to z czasem by zanikła. Takich niewielkich zbrodni, które są świadectwem okrutnych czasów II wojny światowej i holokaustu w całym kraju było tysiące i jeszcze wiele przed nami, żeby je upamiętnić – mówi Agnieszka Dziarmaga, kierownik Ośrodka Edukacyjno-Muzealnego "Świętokrzyski Sztetl", która prowadziła uroczystość.

Podkreśla, że inicjatywa przyczyniła się do jeszcze większej integracji i ogromnego zaangażowania społeczności lokalnej. – Projektu nie udałoby się zrealizować bez pomocy radnej okręgu Teresy Chwalińskiej i sołtysa Dariusza Kuca, którzy reagowali na każdą prośbę o pomoc, a w przeddzień uroczystości o godzinie 23 rozrzucali żwir koło pomnika. W pomoc włączył się także Romuald Sadowski z miejscowości Ujny koło Pierzchnicy, który zamontował bezpłatnie płytę na pomniku – informuje.

W uroczystości wzięli udział liczni mieszkańcy, a także uczestnicy warsztatów plastycznych, którzy złożyli kamienie pamięci, zuchy i harcerze ze Szkoły Podstawowej im. Stefana Żeromskiego w Chmielniku oraz strażacy z OSP Kotlice.

Inicjatywa otrzymała dofinansowanie Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.