Ks. Andrzej Kwaśniewski: Bożogrobcy rozpoczęli ubieranie grobów Pana Jezusa

Bożogrobcy, czyli stróże Grobu Bożego w Jerozolimie, do Polski przybyli w 1163 roku. Swoje centrum mieli w Miechowie. Kim byli?

Do Polski sprowadził ich rycerz Jaksa, który udał się do Jerozolimy na wyprawę krzyżową. Stamtąd sprowadził trzech zakonników i osadził ich Miechowie, w wiosce będącej jego majątkiem. Fundacja promieniowała na całą Polskę. Z czasem powstało około 40 placówek.

Jak oddziaływali na Polskę?

Wspólnota opierała na się regule św. Augustyna i miała charakter kanoniczy, czyli kapłański i gromadziła duchowieństwo. Miechów był miejscem, gdzie można było uświadomić sobie duchowość Bożogrobców i atmosferę jerozolimską.

W Miechowie znajduje się kopia Grobu Bożego w Jerozolimie.

Miechowska kopia odwzorowuje starożytny kształt Grobu Bożego wybudowanego za czasów cesarza Konstantyna w Jerozolimie. Powstała w XVI wieku. Badania pokazują, że była to pierwsza renesansowa kaplica w Polsce.

Jaki dorobek piśmienniczy pozostawili Bożogrobcy?

Badam naukowo około 100 starodruków. Są to utwory dotyczące historii, teologii, duchowości i pobożności, czyli przede wszystkim modlitwy, które drukowano i rozdawano ludziom umiejącym czytać podczas na przykład odpustów i innych uroczystości kościelnych. 

O czym pisali w swoich pismach?

Przytoczę tu dzieło historyczne z XVII wieku: "Miechovia..." jego autorem jest ksiądz Samuel Nakielski, pochodzący z Nakła koło Lelowa. Opisuje on historię Bożogrobców w Polsce, a także dzieje zakonu na świecie, a szczególnie w Jerozolimie. W jego dziele obficie są cytowane dokumenty, które dziś już nie istnieją. On umieszczał je obok swojej narracji. Obecnie stanowią niewyczerpane źródło do dalszych badań. W piśmiennictwie Bożogrobcy utrwalili swoje przeżywanie wiary i kultury chrześcijańskiej, bo wiara zawsze tworzyła cywilizację.

Co zawdzięczamy Bożogrobcom?

Na przykład zapoczątkowali ubieranie w kościołach grobów Pana Jezusa. Dziś ten zwyczaj obecny jest nawet w najmniejszych wiejskich parafiach. W kazaniach podejmowali tematykę Grobu Bożego i Zmartwychwstania Pańskiego, podkreślając Jego wymiar odkupieńczy. W taki sposób budowali kulturę chrześcijańską. Przykładem może być tu zachowane dzieło autorstwa Wacława Mirkiewicza. Jest to starodruk z lat 60. XVIII wieku, w którym zebrał świadectwa starożytne, średniowieczne, dotyczące pobożności wobec Grobu Bożego w Jerozolimie.

Dlaczego Wielka Sobota jest świętem Bożogrobców?

W Wielką Sobotę ciało Pana Jezusa pozostawało w grobie. Uzupełnię, że obecni Bożogrobcy są różni od tych, o których mówię. Tamci byli zakonnikami, współcześni są stowarzyszeniem tworzonym, głównie przez świeckich. Łączy ich jednak kult Grobu Bożego w Jerozolimie. Staropolscy Bożogrobcy mieli jeszcze święto w trzecią niedzielę wielkanocną oraz niedzielę jesienną, którą dziś nazywamy Chrystusa Króla. W tym dniu głoszono kazania m.in. o sądzie, nagrodzie i karze, a Bożogrobcy śpiewali pieśni o zmartwychwstaniu. Kult Grobu Bożego profilował działalność kaznodziejską, duszpasterską, piśmienniczą i naukową Bożogrobców. Zachęcam do nawiedzenia Grobu Bożego w Miechowie i ożywienia wiary w zmartwychwstanie Pańskie.

Dziękuję za rozmowę.

Więcej w audycji w Wielką Sobotę 19 kwietnia o godz. 18 w Radiu eM Kielce. 

Przeczytaj też:

https://ludzie.nauka.gov.pl/ln/profiles/fvUwh7tsk9D/projects/65ccb0289f91d1148210b5de