PUBLICYSTYKA
Górnicy z Karczówki
Od kilkunastu lat stowarzyszenie Genius Loci Karczówka organizuje barbórkową Mszę świętą, poświęconą gwarkom, skalnikom, górnikom, odlewnikom i hutnikom, którzy od wieków eksploatowali i przetwarzali złoża ziemi świętokrzyskiej.
To dlatego, że Kielce i Karczówka są terenami górniczymi. Na Karczówce rudę ołowiu wydobywano przez kilka stuleci, aż do roku 1916. Miejsce to od dawna przyciągało uwagę górników i geologów, bo wydobywana tu ruda miała znaczną zawartość ołowiu. W lesie na wzgórzu do dziś znajdziemy szpary i rozpadliny, ledwo widoczne wśród liści. To tak zwane dukle – ślady po dawnych wyrobiskach górniczych. Niektóre sięgają podobno 40 metrów w głąb ziemi.
O kieleckich wyrobiskach pisali wszyscy sławni geologowie, a przy wydobyciu rud pracowało wielu cudzoziemców. W 1646 roku górnik Hilary Mala wydobył na podkieleckich polach kruszcowych trzy olbrzymie, kilkusetkilogramowe bryły ołowiu. Była to na owe czasy wielka sensacja. Biskup krakowski Piotr Gębicki polecił wykonać z nich trzy posągi: świętej Barbary, świętego Antoniego i Matki Boskiej. Figura świętej Barbary, patronki górników, znalazła się w kościele stojącym na szczycie górniczych wyrobisk Karczówki. Nie wiadomo dokładnie, kiedy została wykonana, ale historycy sztuki podkreślają jej znaczną wartość artystyczną. Stoi nadal w kościelnej kaplicy, choć pozbawiona została miecza, korony i hostii, które były przy niej jeszcze w latach 60. XX wieku.
– Karczówka to dla nas miejsce magiczne i ważne. Chcielibyśmy, by tak też traktowali ją kielczanie – mówi Stanisław Szrek, prezes stowarzyszenia Genius Loci Karczówka. – Dlatego statuetką Hilarego Mali honorujemy każdego roku osobę szczególnie zasłużoną dla Karczówki. W tym roku wręczymy ją krakowskiemu bernardynowi, ojcu dr. Aleksandrowi Sitnikowi, autorowi monografii Karczówki. Przypomnę, że bernardyni byli w historii Kielc jedynym zakonem związanym z miastem. Przez 283 lata to oni opiekowali się klasztorem.
Dotychczas statuetki im. Hilarego Mali otrzymali: Wincenty Cedro-Cendro, ks. Stanisław Ziółkowski, ks. Szczepan Domagała, rtm. płk. Michał Szrek, prof. Stanisław Żak, Zbigniew Kowalczewski, Stefan Karski, Tymoteusz Wróblewski, Andrzej Deneka, księża pallotyni, Kieleckie Kopalnie Surowców Mineralnych, Jerzy Kapuściński, Urząd Marszałkowski, Grażyna i Stanisław Szrekowie, Wspólnota Białogońska, Wspólnota Czarnów, Janusz Kędracki i ks. Jan Oleszko.
Dr Marek Maciągowski
