Archiwa Państwowe świętują stulecie

Dekret bowiem powołał do życia nie tylko centralny Wydział Archiwów Państwowych w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, ale również wchodzące w jego skład archiwa w poszczególnych miasta. Wśród nich znalazły się także Kielce. – Dokument zabezpieczał wszystkie archiwalia na terenie II Rzeczypospolitej i sankcjonował nadzór oraz opiekę nad nimi . Wraz z tym dekretem zaistniała sieć archiwów państwowych. Archiwum w Kielcach rozpoczęło swoją działalność już w latach 1920-1921, ale wiemy, że od 1923 roku rozpoczęto zabezpieczenia akt z siedmiu powiatów guberni kieleckiej. Tak wyglądały początki tej instytucji w naszym mieście.  – mówi Agnieszka Szczerba, kierownik Oddziału Ewidencji, Opracowania i Zabezpieczania Zasobu Archiwalnego w Archiwum Państwowym w Kielcach.

Działalność archiwalna na kielecczyźnie nie zaczęła się jednak po I wojnie światowej. – W naszym regionie przy władzach administracji ogólnej i sądowej działały archiwa. Po dekrecie naczelnika Józefa Piłsudskiego, rozproszone instytucje zostały połączone w archiwum, którego siedziba znajdowała się w Dawnym Pałacu Biskupów Krakowskich. Zajmowało około 150 metrów kwadratowych powierzchni i mieściło się w czterech pokojach. Miało jednoosobową obsadę w osobie Zenona Żurakowskiego, pierwszego kierownika jednostki. Tuż po I wojnie światowej działalność archiwum sprowadzała się do bardzo prostych czynności archiwalnych, takich jak porządkowanie i przeprowadzanie sporadycznych kwerend – przypomina Agnieszka Szczerba.

W ciągu wielu lat funkcjonowania Archiwum Państwowe w Kielcach przeżywało szczególne wydarzenia. W 1939 roku zostało ono podporządkowane pod zarząd Generalnej Dyrekcji Archiwów przy Rządzie Generalnego Gubernatora. Władze niemieckie, na początku 1942 roku wywiozły z Kielc około dwóch ton akt do archiwum w Katowicach, a na początku 1944 roku około 800 kilogramów dokumentów na teren III Rzeszy. Zdecydowana większość dokumentów powróciła do Kielc w 1946 roku. Po II wojnie światowej z powodu braku miejsca do przechowywania archiwaliów ich część znajdowała się w budynku Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej. – Nową siedzibę Archiwum Państwowe otrzymało w 1951 roku, kiedy to władze wojewódzkie przekazały instytucji do odbudowy zniszczony w 70 proc. budynek po byłej synagodze. Obiekt ten Archiwum zajmowało od 1955 roku. Wówczas funkcję dyrektora pełnił Stanisław Steczeń. Ten okres był etapem ogromnego rozwoju jednostki. Dzięki posiadanej w tym czasie powierzchni możliwe stało się przejmowanie do zasobu archiwaliów w znacznie większych ilościach – tłumaczy kierownik Oddziału Ewidencji, Opracowania i Zabezpieczania Zasobu Archiwalnego w Archiwum Państwowym w Kielcach.

W 2010 roku Archiwum Państwowe w Kielcach przeniosło się do budynku przy ulicy Kusocińskiego 57.