„Samarytanie z Markowej” w Chmielniku

W otwarciu wystawy, która będzie dostępna na zewnątrz synagogi (od ul. Wspólnej) od 19 kwietnia do 10 maja, wezmą udział: dr Dorota Koczwańska – Kalita, naczelnik kieleckiej Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej oraz dr Mariusz Szpytma – dyrektor otwartego w marcu 2016 r. Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II Wojny Światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.

Otwarcie wystawy będzie połączone ze spotkaniem z dr. Mateuszem Szpytmą, prezentacją muzeum w Markowej i promocją książek nt. Markowej i rodziny Ulmów.

Ekspozycję, już wkrótce dostępną przy dawnej synagodze, tworzą fotografie oraz dokumenty ilustrujące życie rodziny Ulmów z Markowej k. Łańcuta na Podkarpaciu. Podczas II wojny światowej Ulmowie ponieśli śmierć za ukrywanie ośmiorga Żydów z rodzin Didnerów, Grunfeldów i Goldmanów. W 1995 r. Wiktorię i Józefa Ulmów zaliczono w poczet Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. W 2003 r. Kościół katolicki rozpoczął ich proces beatyfikacyjny.

Wystawę otwiera mapa Markowej. Zaznaczono na niej miejsca, gdzie przed wojną mieszkali Żydzi, oraz polskie domy, w których byli oni ukrywani podczas okupacji niemieckiej. Przedstawiono także przedwojenne losy Ulmów. Na zdjęciach widać ich w trakcie prac rolniczych, wśród członków miejscowej spółdzielni mleczarskiej i amatorskiego zespołu teatralnego. O czasach okupacji niemieckiej, w jakich przyszło żyć Polakom, przypominają m.in. obwieszczenia informujące o karach za pomoc Żydom.

Wystawa została przygotowana w dwóch wersjach językowych: polskiej i angielskiej.

Władze Rzeczpospolitej uznały datę 19 kwietnia jako Dzień Pamięci poświęconej wszystkim ofiarom Holokaustu, jest to również data wybuchu powstania w Getcie Warszawskim (19.04. 1943 r.) - zbrojnego wystąpienia żydowskich formacji militarnych przeciwko okupantowi hitlerowskiemu z pomocą utworzonej przez Polaków ŻEGOTY.

W czasie swej pierwszej pielgrzymki do Polski, Jan Paweł II, podczas homilii wygłoszonej na terenie byłego obozu Auschwitz-Birkenau wypowiedział pamiętne słowa:

„Przychodzę więc i klękam na tej Golgocie naszych czasów, na tych mogiłach w ogromnej mierze bezimiennych, jak gigantyczny grób nieznanego żołnierza. Klękam przy wszystkich po kolei tablicach Brzezinki, na których napisane jest wspomnienie ofiar Oświęcimia. (…) Zatrzymam się wraz z wami, na chwilę przy tablicy z napisem w języku hebrajskim. Napis ten wywołuje wspomnienie narodu, którego synów i córki przeznaczono na całkowitą eksterminację. Naród ten początek swój bierze od Abrahama, który jest „ojcem wiary naszej” (por. Rz 4, 12), jak się wyraził Paweł z Tarsu. Ten to naród, który otrzymał od Boga Jahwe przykazanie Nie zabijaj, w szczególnej mierze doświadczył na sobie zabijania. Wobec tej tablicy nie wolno nikomu przejść obojętnie”.