Siedem ciekawostek o Świętokrzyskiem

Zapraszamy na podróż poprzez te mniej i bardziej znane ciekawe informacje dotyczące Ziemi Świętokrzyskiej.

Najmniejsze miasto w Polsce

W województwie świętokrzyskim znajduje się najmniejsze miasto w Polsce. Opatowiec, bo o nim mowa, jako miasto istnieje od 1271 roku. Po powstaniu styczniowym utracił jednak prawa miejskie, które odzyskał dopiero w 2019 roku. Opatowiec liczy zaledwie 338 mieszkańców i jest to liczba najmniejsza spośród wszystkich miast w Polsce. Co ciekawe, miejscowość zdetronizowała w tym rankingu inne świętokrzyskie miasto – Wiślicę. Tam mieszka około 500 mieszkańców.

Tu zaczęło się życie

To właśnie w regionie świętokrzyskim, a dokładnie w kamieniołomie Zachełmie pod Kielcami. W tym miejscu naukowcy odkryli najstarsze na świecie ślady czworonogów, które odważyły się postawić pierwsze kroki na suchym lądzie i to o 18 milionów lat wcześniej, niż wówczas uważano.

Przed Chrztem Polski?

W latach 1958-1965 przy bazylice Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Wiślicy przeprowadzono badania archeologiczne i odkryto fundamenty romańskiego kościoła św. Mikołaja. W podziemiach znaleziono także cmentarz i znalezisko, w którym niektórzy historycy upatrują misy chrzcielnej, inni zwykłego naczynia do mieszania zaprawy murarskiej. Jeśli istotnie mielibyśmy do czynienia z misą, oznaczałoby to, że w Wiślicy w roku 880, czyli 86 lat przed 966 rokiem, miał miejsce chrzest.

Strażacka potęga

Według oficjalnych danych zawartych w raporcie Najwyższej Izby Kontroli, dotyczącego systemu ratowniczo-gaśniczego w Polsce za rok 2019, Ziemia Świętokrzyska pod względem personelu i jednostek stanowi jeden z wyróżniających się rejonów kraju.

Zajmujemy pierwsze miejsce jeśli chodzi o liczbę jednostek strażackich w przeliczeniu na milion mieszkańców: 192,5 jednostek zarówno Państwowej, jak i Ochotniczej Straży Pożarnej. Na drugim miejscu są województwa opolskie i podlaskie, które uzyskały wynik 184,5. Statystyka uwzględniała jednostki znajdujące się w Krajowym Systemie Ratowniczo-Gaśniczym.

Na podium jesteśmy także w klasyfikacji uwzględniającej liczbę strażaków na milion mieszkańców. W tej kategorii uplasowaliśmy się na trzecim miejscu z wynikiem 4050 zaraz za województwem opolskim (5648) i podkarpackim (4434).

Góry coraz wyższe

Góry Świętokrzyskie, choć na tle innych pasm górskim, nie są wysokie to jednak w ostatnim czasie nieznacznie „urosły” to za sprawą najnowszych obliczeń naukowców z Politechniki Świętokrzyskiej. 614 m n.p.m. – taką wysokość, w świetle najnowszych badań, ma najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich, czyli Łysica. Ponadto jej najwyższy punkt znajduje się w zupełnie innym miejscu, niż dotychczas uważano, a jest nim tzw. Skała Agaty. – Zrobiliśmy badania metodą pomiaru satelitarnego, czyli GNSS. Pojechaliśmy w teren z odbiornikiem z anteną popularnie nazywaną GPS, z którą często widujemy geodetów w terenie. Pomiary można robić metodą szybką, wstawiając tyczkę na kilka sekund w miejsce pomiaru i z dokładnością do kilku centymetrów jesteśmy w stanie zmierzyć wówczas położenie i wysokość danego punktu oraz metodą dokładniejszą, wymagającą ustawienia anteny na statywie i pomiaru trwającego od 1,5 do 2 godzin. Takie pomiary przeprowadziliśmy, nie na samych wierzchołkach góry, ale na odsłoniętych płaszczyznach poniżej wierzchołków. Wykonaliśmy pomiar naziemny za pomocą niwelatora. Wszystko z dokładnością milimetrową – opisywał prace dr Maciej Hajdukiewicz.

Największy pałac w Europie

Zamek Krzyżtopór w Ujeździe, zbudowany przez Krzysztofa Ossolińskiego, był największym i najwspanialszym pałacem w Europie do czasu wybudowania Wersalu. – To co się zachowało, jest najlepiej widoczne z lotu ptaka. Bryła ma kształt pięciokąta i przypomina ciało człowieka. Zamek otoczony był fosą. Prowadził do niego most zwodzony. Przy wejściu na dziedziniec zobaczymy krzyż, który wiąże się z imieniem fundatora oraz topór, herb Ossolińskich. Stąd wywodzi się nazwa obiektu. Z budowlą związanych jest wiele legend, które nie zawsze mają potwierdzenie w źródłach historycznych. Jedna z nich mówi, że zamek miał tyle okien ile dni w roku – wyjaśnia Anna Suder, przewodnik świętokrzyski. Zamek kryje wiele tajemnic, które można odkrywać podróżując licznymi trasami, ułatwiającymi jego zwiedzanie.

Jedyny na świecie

Wędrówkę po ciekawostkach kończymy  stolicy regionu. Nie w Alton, ani w żadnym innym miejscu związanym z artystą, ale właśnie w Kielcach stoi jedyny na świecie pomnik Milesa Davisa. Powstał w 2001 roku i znajduje się przy Kieleckim Centrum Kultury. Jego autorem jest Grzegorz Łagowski. Rzeźba ma 2,25 metra i waży 400 kilogramów.