10 ciekawostek o bazylice katedralnej

Zapraszamy na przegląd dziesięciu ciekawostek na temat Matki wszystkich kościołów w naszej diecezji.

Grób bohatera

Zanim wejdziemy głównym wejściem do kieleckiej katedry, po prawej jego stronie może zwrócić naszą uwagę pewne miejsce. Gdy podejdziemy bliżej okaże się, że jest to grób polskiego bohatera narodowego – Bartosza Głowackiego, szczególnie zasłużonego w bitwie pod Racławicami. Ten patriota walczył również pod Szczekocinami, gdzie 6 czerwca 1794 roku został ciężko ranny w walce z pruską armią.  W Kielcach otrzymał odpowiednią pomoc, ale był znajdował się w ciężkim stanie. Zmarł 9 czerwca 1794 roku. Jego ciało zostało pogrzebane na cmentarzu przykościelnym. Sam nagrobek odsłonięto 11 listopada 1928 roku. Inicjatorem był Kielecki Komitet Obchodów Odzyskania Niepodległości.

Najcenniejszy antyfonarz

Na cześć św. Stanisława, Wincenty z Kielc napisał specjalny hymn – Gaude Mater Polonia. Najstarszy zapis tego utworu znajduje się w skarbcu bazyliki katedralnej, w Antyfonarzu kolegiaty kieleckiej. Dzięki Wydawnictwu Jedność jego kopię możemy mieć w swoim domu.

Sam utwór powstał w XIII wieku i pełnił w owym czasie funkcję pieśni ojczyźnianej, czyli dzisiejszego hymnu państwowego. Wykonano go po raz pierwszy 8 maja 1254 roku w Krakowie.

Antyfonarz znajdujący się w kieleckiej katedrze datowany jest na 1372 rok. Zawiera najstarszy rękopis dzieła Wincentego z Kielc.  Zostało ono  skopiowane na zamówienie kanonika kieleckiego i krakowskiego, Mikołaja Goworka.

– To hymn do nieszporów na uroczystość translacji, czyli przeniesienia relikwii świętego biskupa Stanisława, patrona Polski – informuje ksiądz dr Paweł Tkaczyk.

Rękopis zawiera również zbiór śpiewów liturgicznych, między innymi antyfon, psalmów i hymnów przeznaczonych dla chóru kolegiaty.

Najważniejsze wydarzenia

Zdecydowanie najważniejszym wydarzeniem w historii Bazyliki Katedralnej była wizyta w niej św. Jana Pawła II. Papież wziął udział w zakończeniu synodu z okazji stulecia diecezji kieleckiej. To jednak nie było jedyne historyczne wydarzenia w kieleckiej katedrze. W murach „prastarej świątyni” odprawiona została historyczna Msza Święta podczas Dnia Przyjaźni Polsko-Węgierskiej. Sprawował ją Biskup Kielecki Jan Piotrowski oraz przewodniczący Episkopatu Węgier – biskup Andras Veres. W Eucharystii uczestniczyły pary prezydenckie obu krajów.

Niezwykły obraz

W katedrze znajduje się wyjątkowy obraz Matki Bożej Łaskawej Kieleckiej. Znajdziemy go w bocznej nawie. Pochodzi on z pierwszej połowy XVII wieku. Prawdopodobnie jego fundatorem był Wojciech Piotrowski. Historycy przypuszczają, że powstał on w Krakowie. Od początku otoczono go żywym i żarliwym kultem, co potwierdzają liczne łaski wyproszono za wstawiennictwem Matki Bożej. Wspomnienie patronki naszego miasta obchodzone jest co roku – 7 maja.

Jaka miara, jaka waga

Niezwykła jest również specjalna tablica, którą zobaczymy na murach katedry. Tablica metryczna miar i wag z 1783 roku umieszczona na ścianie północnej z fundacji brata króla Michała Poniatowskiego, ówczesnego Prymasa i Prezesa Komisji Edukacji Narodowej umożliwiała nie tylko naukę czytania i pisania, ale podawała wymiar wzorców, informacje o stosowanych miarach i wagach. Jeśli jesteśmy ciekawi jak wyglądał ówczesny system miar i wag to koniecznie powinniśmy rzucić na nią okiem.

Cudowna rzeźba

Z kolei wewnątrz Bazyliki, w jej północnej nawie, znajdziemy wmurowaną w ścianę rzeźbę Matki Bożej z Dzieciątkiem z 1646 roku. Jest ona wykonana z bryły galeny z Karczówki. Żeby poznać jej historię trzeba wspomnieć o górniku Hilarym Mali. W trakcie pracy, tuż przed dniem św. Barbary, wydobył on trzy wielkie samorodki ołowiu. Jedna z nich posłużyła do wykonania wspomnianej figury.

Odnowione organy

Przepięknie brzmiące i zabytkowe organy z Bazyliki Katedralnej doczekały się remontu. W tegoroczną Uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny Biskup Kielecki Jan Piotrowski poświęcił odnowiony instrument. Nowe brzmienie instrumentu zachwyca i przez muzykę pozwala zbliżyć się do Pana Boga.

Remont rozpoczął się pod koniec października ubiegłego roku. Głównym celem prac było nadanie instrumentowi lepszego brzmienia.

– Możemy mówić o przebudowie, bo sięgamy w głąb organów. Były one przebudowywane już kilkukrotnie. Teraz zmieniliśmy konstrukcję instrumentu i jego mechanizm. Brzmieniowo jest on bardziej rozbudowany. W pewnym sensie wracamy do XVII i XVIII wieku, zaś stół gry to już XXI wiek. Obsługa organów staje się wygodniejsza i zwiększa nasze możliwości – tłumaczy Mariusz Bednarz.

Brama Krakowska

Choć już nie istnieje, to wiedza o niej przeżywa obędzie renesans. I nic w tym dziwnego – Brama Krakowska była niezwykle ciekawym obiektem. Był to swoisty wiaduktu nad obecną ulicą Jana Pawła II. Budowla nie przetrwała, ale stanowiła połączenie pomiędzy katedrą a Kościołem Świętej Trójcy i Seminarium Duchownym. Tuż po powstaniu styczniowym została rozebrana przez rosyjskiego zaborcę.

Rzeźby, których nie ma

Obok kieleckiej katedry stoi dzwonnica z połowy XVII wieku. Na starych zdjęciach i rysunkach widzimy jeden szczegół, odbiegający od współczesnego jej wyglądu. To cztery posągi, które zdobiły budowle. Niestety, nie spodobały się one Rosjanom, którzy je zniszczyli.

Katedra… od niedawna

Choć przywykliśmy do nazywania kościoła stojącego w centrum Kielc katedrą, to ten tytuł otrzymała dopiero w 1805 roku, kiedy to ustanowiono diecezję kielecką. Wcześniej, świątynia była jedynie kolegiatą.