Zakład Diagnostyki Molekularnej ŚCO - tu wykonują badania dla szpitali w całej Polsce

W  województwie świętokrzyskim 6 tysięcy osób rocznie słyszy diagnozę - nowotwór złośliwy. Ratunkiem są wtedy badania, wiedza lekarska i nowoczesny sprzęt. Osoby przebywające w szpitalach mają do czynienia z lekarzami i pielęgniarkami, jednak niezwykle istotna jest również pomoc specjalistów, których nie widzimy na co dzień, a ich praca jest równie istotna jak pozostałej kadry medycznej. Ci specjaliści są  m.in. na trzecim piętrze ŚCO w Zakładzie Diagnostyki Molekularnej. Drzwi do tego miejsca są zamknięte dla osób odwiedzających lecznicę, co za nimi się dzieje?

Działalność badawcza Zakładu Diagnostyki Molekularnej  koncentruje się wokół poszukiwania nowych genów dla diagnostyki i terapii nowotworów. – Możliwości terapii, które w tej chwili pokazują się na świecie w leczeniu nowotworowym wymagają bardzo precyzyjnej diagnostyki. Ta diagnostyka polega na tym, że musimy sięgnąć w głąb komórki nowotworowej i ocenić jej strukturę genów i receptorów - temu służby diagnostyka molekularna. 14 lat temu widząc, że nauka i technologia  idą w tym kierunku, postanowiłem zorganizować Zakład Biologii Molekularnej. Znalazł się wówczas w moim zespole dr Artur Kowalik, który zajął się tym zadaniem – opowiada prof. Stanisław Góźdź, dyrektor ŚCO.

– Dr Kowalik to pasjonat, z szeroką wiedzą, zwróciłem się do niego takimi słowami: kupuj takie zabawki czyli taki sprzęt, którym będziesz się długo bawił, który będzie ci długo służył. Nadszedł dzień, w którym przyjechali do naszej lecznicy Amerykanie instalować urządzenia i bardzo chcieli poznać dr Kowalika, po jak powiedzieli "on bardzo intuicyjnie rozumie ten sprzęt i co więcej, ma do niego cenne uwagi". Poza tym powiedzieli mi, że jest to trzecia taka instalacja w Europie po Londynie i Paryżu – dodaje prof. Góźdź.  

Jakie badania są wykonywane w Zakładzie Diagnostyki Molekularnej? – Badamy geny ludzi chorych i wykonujemy trzy typy testów. Na samym początku badania genetyczne zaczęły się od wykrywania predyspozycji do chorób nowotworowych. Czyli jeżeli ma ktoś wadliwą wersję jakiegoś genu np. BRC1 lub BRC2 to istnieje u niego zwiększone ryzyko raka piersi lub raka jajnika. Jeżeli pacjent ma obciążenie dziedziczne, to lekarz może oszacować, jakie jest ryzyko zachorowania i wprowadzić w programy profilaktyczne, które zmniejszą możliwość rozwinięcia nowotworów – tłumaczy dr Artur Kowalik, kierownik Zakładu Diagnostyki Molekularnej w ŚCO.

– Drugi rodzaj badań to badania przy chorobach onkohematologicznych czyli chłoniakach i białaczkach. To są badania, które pomagają w diagnostyce i które służą prognozowaniu wyników leczenia, ale też wykonujemy badania dla osób z przewlekłą białaczką szpikową, gdzie monitorujemy skuteczność leczenia nowoczesnymi lekami. Trzecia, najnowsza grupa badań to terapie celowane i stratyfikacja pacjentów do terapii celowanych, czyli nowoczesnych leków, które działają na wadliwe geny. Chodzi o to, aby podać danemu pacjentowi właściwy lek, we właściwym czasie -  to jest personalizacja leczenia – uzupełnia specjalista.

ŚCO jest kompleksowym ośrodkiem, w którym pracują specjaliści z wielu dziedzin nauki.  – Jeżeli pacjent wchodzi w progi naszego szpitala, to ma wykonywane wszystkie badania w jednym ośrodku. Nie musimy wysłać próbek do badań i czekać na wyniki, pacjent też nie musi nigdzie jeździć, a to sprzyja właściwemu i szybkiemu leczeniu. Nie kupujemy aparatów po to, żeby stworzyć muzeum nowoczesnej technologii, tylko po to, aby pracowały dla naszych pacjentów. Sprzęt jest drogi, bo pudełko wielkości metr na metr może kosztować nawet milion złotych – tłumaczy kierownik zakładu.

W ŚCO wykonywanych jest miesięcznie około 600 badań genetycznych, dla szpitali z całego kraju, m.in. w Warszawie, Krakowie, Łodzi, Lublinie, Poznaniu i Wrocławiu. – Codziennie widzę pacjentów na korytarzu i zdaje sobie sprawę, że dla każdego z nich choroba onkologiczna jest większym lub mniejszym dramatem. Interesują mnie geny, ale w takim kontekście, że za nimi stoi człowiek. Same mechanizmy mogłyby być bardzo nużące, jednak mnie interesuje skutek finalny mojej pracy. Czy u pacjenta guz się zmniejsza? Czy zniknie? Czy przedłuży się życie pacjenta w dobrym komforcie? Napędza mnie to, że te badania służą komuś, dlatego staramy się je cały czas rozwijać – podkreśla dr Kowalik.

15 osób pracujących w Zakładzie Diagnostyki Molekularnej pod kierownictwem dr Artura Kowalika wykonuje badania, których nie jest w stanie samodzielnie wykonać niejeden szpital kliniczny w Polsce. Tutaj ogromna wiedza i doświadczenie zdobyte podczas wieloletnich studiów dają owoce i nadzieję na to, że pacjent zostanie wyleczony.