Moneta upamiętniająca Klasztor na Świętym Krzyżu już w obiegu

Pobenedyktyński klasztor na Świętym Krzyżu – położony we wschodniej części Łysogór, najwyższego pasma Gór Świętokrzyskich – jest zabytkiem o szczególnym znaczeniu dla polskiej kultury i narodowego dziedzictwa.

Łysogórskie opactwo przez wieki krzewiło kulturę duchową i intelektualną, szczycąc się jedną z najwspanialszych w Polsce bibliotek. W przechowywanym w niej XV-wiecznym kodeksie odkryto słynne „Kazania świętokrzyskie", najstarszy zabytek piśmiennictwa polskiego. Świętokrzyscy benedyktyni prowadzili ożywioną działalność duszpasterską, rozwijali szkolnictwo, zajmowali się ziołolecznictwem.

Wspaniałe dzieje opactwa przerwała jego kasata w 1819 roku. Bezcenne zbiory i wyposażenie wywieziono i rozgrabiono, zaś budynki klasztorne zaczęły popadać w ruinę. Kolejnym ciosem dla Świętego Krzyża było utworzenie w jego murach przez rosyjskiego zaborcę ciężkiego więzienia. Przetrwało ono do czasów II Rzeczypospolitej.

W 1936 roku na Święty Krzyż przybyli misjonarze oblaci Maryi Niepokalanej, którzy podjęli trud odbudowy kościoła i pomieszczeń klasztornych. Prace przerwał wybuch II wojny światowej. Klasztor został zbombardowany, zaś w zabudowaniach więziennych niemiecki okupant urządził obóz jeniecki.

Po wojnie dzieło odbudowy podjęto na nowo. Dziś Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego przyciąga rocznie niemal 300 tysięcy pielgrzymów i turystów. Oprócz działalności duszpasterskiej w jego murach są organizowane sympozja naukowe, koncerty, wystawy okolicznościowe i spotkania. W 2017 roku miejsce to zostało uhonorowane zaszczytnym tytułem „Pomnika Historii”.

1 grudnia 2022 roku Narodowy Bank Polski wprowadzi do obiegu kolejne monety kolekcjonerskie o nominale 50 i 500 złotych z serii „Skarby Stanisława Augusta” – „August II Mocny”.

Źródło: NBP