Zbawiciel zmartwychwstał!

Triduum Paschalne rozpoczyna Msza Święta Wieczerzy Pańskiej, odprawiana na pamiątkę ustanowienia przez Jezusa Chrystusa dwóch sakramentów – Eucharystii i kapłaństwa. Zbawiciel dał nam też wtedy przykazanie wzajemnej miłości. Najgłębiej obrazuje to gest umycia nóg dwunastu mężczyznom. Jezus, ucząc służby drugiemu człowiekowi, tak samo umywał nogi apostołom. Po Mszy świętej przenosi się Jezusa Chrystusa w Najświętszym Sakramencie do kaplicy zwanej ciemnicą.

W Wielki Piątek nie odprawia się Eucharystii, na kościelnych ołtarzach nie ma obrusów, nie grają ograny. Wyrazem naszego umartwienia jest post ścisły. Po południu odprawiana jest Liturgia, złożona z czytania Słowa Bożego, Adoracji Krzyża, komunii świętej i przeniesienia Najświętszego Sakramentu do grobu. W regionie świętokrzyskim wierni tradycyjnie uczestniczą w Drodze Krzyżowej z Nowej Słupi na Święty Krzyż. W niektórych regionach Polski odbywają się Misteria Męki Pańskiej, poświęcone ostatnim godzinom z życia Zbawiciela.

Chleb i pisanki…

Wielka Sobota przed południem to czas święcenia pokarmów i nawiedzenia Grobu Pańskiego. Jeszcze w okresie międzywojennym w domach szlacheckich święcono wszystkie potrawy i produkty, jakie w Wielkanoc pojawiały się na stole – ksiądz specjalnie przychodził do domu. Na wsi znoszono w jedno miejsce, na przykład pod kapliczkę, wielkie kosze z jedzeniem do święcenia. Dziś święconka jest symboliczna, przynosimy ją w małych koszyczkach, ale nie może w nich zabraknąć jajek, kiełbasy, chleba, soli, chrzanu i baranka.

Każda z tych potraw ma swą swoją symbolikę. Chleb, powstający z płodów ziemi, jest codziennym, niezbędnym do życia pokarmem dla każdego człowieka. Prosimy o niego Pana Boga, odmawiając codzienny pacierz: „Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj”. Kapłan, święcąc pokarmy, modli się słowami: „Chlebie żywy, który zstąpiłeś z nieba i w Komunii świętej dajesz życie światu, pobłogosław ten chleb i wszelkie świąteczne pieczywo na pamiątkę chleba, którym nakarmiłeś lud słuchający Ciebie wytrwale na pustkowiu i który po swym zmartwychwstaniu przygotowałeś nad jeziorem dla swych uczniów”.

Symbolem wielkanocnym jest jajko, które oznacza nowe życie. Udekorowane pisanki prezentują się w koszyczku kolorowo i okazale. W Polsce istnieje zwyczaj dzielenia się jajkiem podczas śniadania wielkanocnego, co również podkreśla kapłan podczas błogosławieństwa: „Chryste, życie i zmartwychwstanie nasze, pobłogosław te jajka, znak nowego życia, abyśmy dzieląc się w gronie rodziny, bliskich i gości, mogli się także dzielić wzajemnie radością z tego, że jesteś z nami”.

Sól i baranek…

Sól chroni potrawy przed zepsuciem, ale w symbolice chrześcijańskiej odnosi się ona bezpośrednio do człowieka. Ma chronić przed grzechem, który na każdym kroku czyha na człowieka. „Pobłogosław także sól, aby chroniła nas od zepsucia” – modli się ksiądz, święcąc pokarmy.

Z Wielkanocą związany jest baranek, czyli zwierzę niewinne i potulne, ale przede wszystkim bezbronne. Symbolizuje on samego Chrystusa, który oddał swoje życie, aby odkupić nasze winy i grzechy. W wielkanocnym koszyczku nie może zabraknąć również wędlin. Symbolizują one płodność, zdrowie, szczęście i bogactwo. „Baranku Boży, który zwyciężyłeś zło i obmyłeś świat z grzechów, pobłogosław to mięso, wędliny i wszelkie pokarmy, które będziemy jedli na pamiątkę Baranka paschalnego i świątecznych potraw, które Ty spożyłeś z Apostołami na Ostatniej Wieczerzy” – modli się kapłan.

Koszyczek wielkanocny udekorowany jest zielonym bukszpanem, symbolizującym życie wieczne, pokój i odrodzenie.

Wigilia Paschalna

W Kościele katolickim niezwykle bogatą symbolikę ma Liturgia Wigilii Paschalnej. Odprawiana jest w Wielką Sobotę po zmierzchu. Liturgia składa się z czterech części: Światła, Słowa, Chrztu i Eucharystii. Rozpoczyna ją błogosławieństwo ognia, który symbolizuje światło Chrystusa rozświetlającego mroki naszego życia. Później następują czytania z Pisma Świętego. Liturgia Chrztu to poświęcenie wody i odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych. Chrzest jest zaproszeniem do nowego życia w Chrystusie. Podczas Eucharystii odzywają się kościelne dzwony i organy, milczące od Wielkiego Czwartku.

Chrystus Zmartwychwstał

Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego zaczyna się już o szóstej rano uroczystą procesją rezurekcyjną, podczas której kapłan ogłasza światu, że Chrystus zmartwychwstał. Dla chrześcijan to najradośniejszy dzień.

Dawniej wyrazem radości ze Zmartwychwstania był suto zastawiony stół. Posiłki wielkanocne składały się z mięsa, kiełbasy, barszczu gotowanego na wędzonkach i śmietanie. Nie brakowało też jajek i ciast. Na dworach szlacheckich i magnackich organizowano uczty, ale w chłopskich chatach też przygotowywano bogate posiłki. Wszystko miało znamionować koniec postu i początek wielkiego świętowania.

Poniedziałek wielkanocny jest w Kościele katolickim drugim dniem świętowania Zmartwychwstania Pańskiego, ale w tradycji zachował się też zwyczaj oblewania wodą, czyli śmigus-dyngus. Była to uciecha dla młodych ludzi. Chłopcy polewali wodą panny na wydaniu, co miało symbolizować ich powodzenie.

Święta Wielkanocne przypominają Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, który przynosi nam nowe życie.

Katarzyna Bernat