PUBLICYSTYKA
Wspomnienie o śp. Janie Dubaju, żołnierzu AK
Jan Dubaj – żołnierz, społecznik, artysta - wszystko zawsze robił z pasją, sercem. Zakładał kluby pokoleń w szkołach i na uczelniach, podejmował wiele inicjatyw społecznych, utrwalających etos historii - czy to budowa pomnika, redakcja nowego albumu, czy renowacja perełek kieleckiej nekropolii. Z pietyzmem i niestrudzenie wykonywał małe cacka - ekslibrisy. Te funkcje i zajęcia spina wspólna idea: zachować w wielopokoleniowej pamięci naszą historię i tożsamość - polską, i tę tutejszą – świętokrzyską.
Wspomnienie Andrzeja Wiatkowskiego ze Stowarzyszenia Ochrony Dziedzictwa Narodowego:
Jan Dubaj urodził się 14 lipca 1928 r. w Dzierążni, w gminie Działoszyce. Był synem Jana Dubaja legionisty w stopniu starszego wachmistrza, uczestnika wojny bolszewickiej 1918-1920 trzykrotnie rannego. W latach 1926-1939 Jan Dubaj-ojciec pełnił funkcję komendanta Polskiej Organizacji Wojskowej w Dzierążni,
Jan Dubaj – syn, podczas okupacji niemieckiej, z działalnością konspiracyjną w Armii Krajowej był związany od 1943 r. Zaprzysiężony został w 1944 r. i przyjął pseudonim „Wróbel”. Jako żołnierz placówki „Drozd”- Drożejowice odbył przeszkolenie wojskowe i sanitarne. W okresie Rzeczypospolitej Partyzanckiej Pińczowskiej (lipiec-sierpień 1944), był łącznikiem do kontaktów z dowódcami plutonów i kompanii oraz pomiędzy sąsiedzkimi komendami. Pełnił także służbę wartowniczą z bronią i opiekował się rannymi.
Gdy wojna się skończyła, jego miastem stały się Kielce, z przerwą na 4-letnią służbę wojskową. Chociaż marzył o architekturze, został budowlańcem. W 1953 r. ożeniony z Anną Strzelecką, nauczycielką z Pińczowa. Na świat przyszli dwaj synowie: Wojciech i Robert. Anna Dubaj pracowała w Gimnazjum św. St. Kostki, gdy szkołę upaństwowiono i zaprowadzono w niej nowe porządki, podjęła pracę w Wojewódzkim Domu Kultury.
Jan Dubaj życie zawodowe przepracował w kieleckim budownictwie jako: inspektor budowlany, technolog, kierownik budów. nauczyciel w szkolnictwie zawodowym. Prowadził nowatorskie badania wytrzymałościowe, współpracując z naukowcami ówczesnej Wyższej Szkoły Inżynieryjnej w Kielcach i Politechniki Warszawskiej. Na „swoich” budowach konsekwentnie wprowadzał nowe technologie w oparciu o rodzime materiały budowlane z Kielecczyzny: kruszywa, cement, gips. Ta wykonywana z zaangażowaniem praca zaowocowała wdrożeniem 44 wniosków racjonalizatorskich oraz patentem.
Zawsze jednak czuł się artystą grafikiem i społecznikiem. Należał do wielu stowarzyszeń i organizacji patriotycznych m.in.: Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, Związku Piłsudczyków, Stowarzyszenia Ochrony Dziedzictwa Narodowego, Komitetu Opieki Kopca Marszałka Józefa Piłsudskiego w Krakowie, Wspólnoty Polskiej w Warszawie. W każdej z wielkim zaangażowaniem i oddaniem poświęcał się realizacji idei katolickich i niepodległościowych.
Oczkiem w głowie Jana Dubaja stała się praca z młodzieżą. Dobrze wiedział, że poprzez bezpośrednie przekazywanie im wiedzy przez uczestników wydarzeń to najlepszy sposób na formowanie środowiska młodych, świadomych patriotów. Dlatego w Kielcach i regionie zaczęły powstawać Kluby Pokoleń, w których kombatanci współpracują z młodzieżą.
Zajmował się projektowaniem druków, medali, tablic pamiątkowych. Redagował m.in. Biuletyn Informacyjno-Historyczny Koła Nr 1 ŚZŻAK w Kielcach, który był bogactwem wiedzy o historii regionu i kroniką wydarzeń historyczxnych i najnowszych.
Projektował i wykonywał ekslibrisy. przeznaczone do zdobienia książek i oznaczenia ich właścicieli, a równocześnie będące zmaterializowaniem swoich wewnętrznych przeżyć, wspomnień, doświadczeń, wyznawanych idei.
Tematy ekslibrisów to: niepodległościowy, katyński, partyzancki, wojenny, dedykowane wielkim Polakom i bohaterom II wojny światowej; Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II, księżom i dostojnikom Kościoła w Polsce i na świecie. Są cykle poświęcone świętom katolickim. Są motywy słynnych pisarzy: Sienkiewicza, Reymonta, Słowackiego, Mickiewicza oraz Chopina, ks. Twardowskiego, ludzi polityki i mediów. W ekslibrisach Dubaja odnajdziemy motywy powstańcze, wątki ludowe i krajobrazowe, i zwykle będące swoistym hołdem czasom dzieciństwa, związanym z nadnidziańską okolicą.
Większość z tych ekslibrisów zawędrowała do rąk prywatnych, część do muzeów i na wystawy. Ekslibrisy Dubaja były publikowane w albumach, katalogach, książkach, tygodnikach katolickich, pismach polonijnych i regionalnych. Najbardziej znaczącą publikacją jest katalog „Ekslibrisy Jana Pawła II”, wydany przez Ośrodek Dokumentacji Pontyfikatu Jana Pawła II (2001 r., Rzym). Wśród kilkudziesięciu znamienitych twórców jest Dubaj i jego 32 opisane ekslibrisy oraz cztery reprodukcje. Ważny dla niego był ekslibris inspirowany Oświęcimiem i osobą o. Maksymiliana Kolbego, znajdujący się w Muzeum Martyrologii w Oświęcimiu, wpisany na listę UNESCO. Tych ekslibrisów uzbierało się kilkaset. Wystawy miał w całym kraju, m.in. w Krakowie, Wrocławiu, w Warszawskiej Galerii Ekslibrisu. Za najmilsze ekslibrisy uważał wykonane z myślą o najbliższych - dla żony Anny, synów Wojciecha i Roberta, członków rodziny, przyjaciół Jeden z ostatnich ekslibrisów przypomina 90. rocznicę odzyskania przez Polskę Niepodległości.
Osobną formę plastyczną stanowiły kartki pocztowe. Jan Dubaj interesował się także metaloplastyką - wykonał sporo krucyfiksów, świeczników, godeł. Kolekcjonował też medale i monety.
Kilkanaście lat działalności w Stowarzyszeniu Ochrony Dziedzictwa Narodowego to ogromna ilość inicjatyw, spotkań, prelekcji, akademii - z wydanym z okazji 15-lecia SODN albumem, którego Jan Dubaj był redaktorem i autorem zdjęć. Jeden z priorytetów pracy Stowarzyszenia to opieka nad kieleckim nekropoliami. Jan. Dubaj pracował w komisji organizującej kwestę na cmentarzach i typującej najcenniejsze obiekty do renowacji. Z ramienia Stowarzyszenia współorganizoawał Marsze Kadrówki. Jako wiceprezes a następnie prezes Światowego Związku Żołnierzy AK Koło Nr 1, organizował i współorganizował kombatanckie rocznice i projekty.
W 2011 r. otrzymał nagrodę prezydenta Kielc za osiągnięcia w dziedzinie kultury. Za swoją działalność odznaczony został między innymi: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Medalem Wojska Polskiego, Krzyżem Armii Krajowej, Srebrnym i Złotym Krzyżem Zasługi, Złotym i Srebrnym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Walk i Męczeństwa, Medalem Republiki Partyzanckiej Pińczowskiej. Przez Prezesa Rady Ministrów uhonorowany tytułem Weterana Walk o Wolność i Niepodległość (patent Nr 59882, Warszawa 2001).
Zmarł 2 lipca 2020 r. Uroczystości żałobne w środę 8 lipca rozpocznie Msza św. o godz. 11 sprawowana w kościele pw. Chrystusa Króla na Baranówku. Prochy śp Jana Dubaja złożone zostaną w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Starym przy ul. Ks. P. Ściegiennego.
