Vademecum chorób: zawał mięśnia sercowego

Zawał to stan, w którym w wyniku niedrożności tętnicy wieńcowej doprowadzającej krew do serca dochodzi do martwicy mięśnia sercowego. Ta choroba jest najczęściej pokłosiem wieloletnich zaniedbań, takich jak palenie papierosów, zła dieta, brak aktywności fizycznej czy nieleczone nadciśnienie. Ryzyko zawałowe jest największe u mężczyzn w wieku powyżej 45 lat i kobiet po 55. roku życia.

Objawy

Podobnie jak przy wielu innych niebezpiecznych chorobach, tak też i w przypadku zawału najważniejsza jest szybka pomoc. Warto więc wiedzieć, co powinno wzbudzić naszą czujność i co należy zrobić z chorym, by ocalić jego życie.

Typowym objawem zawału jest ostry ból w klatce piersiowej, odczuwalny za mostkiem. Towarzyszą mu problemy z oddychaniem, ataki duszności. Może się zdarzyć, że chory będzie odczuwał ból pleców między łopatkami, a także w okolicach karku, żuchwy lub ramion albo w górnej części brzucha. Ten ostatni objaw jest bardzo często interpretowany jako przejaw problemów gastrycznych i bagatelizowany. Przy wystąpieniu takich symptomów należy natychmiast wezwać karetkę pogotowia. Im szybciej pacjent trafi do szpitala, tym skuteczniejsze będzie jego leczenie.

Leczenie

Maksymalnie do 6 godzin po wystąpieniu objawów można zabiegowo udrożnić zatkane naczynie lub podać leki przeciwzakrzepowe. Pomoc okazana po 12 godzinach najczęściej jest już nieskuteczna i zawał kończy się śmiercią. Jeszcze przed przyjazdem ratowników medycznych można podać choremu tabletki z kwasem acetylosalicylowym (np. Acard, Polocard, Aspirin). Ta substancja ma właściwości przeciwzakrzepowe i może zmniejszyć straty spowodowane przez chorobę. Ostrożnie należy postępować z nitrogliceryną – to lek silnie działający, który podajemy tylko wówczas, gdy z całą pewnością wiemy, że mamy do czynienia z zawałem. Po udzieleniu pierwszej pomocy pacjent pozostaje przez kilka tygodni w szpitalu. Czasem niezbędna okazuje się na przykład operacja wszczepienia tzw. bajpasów, w innych przypadkach kończy się na stałym leczeniu farmakologicznym.

Profilaktyka

Zawał serca jest bardzo niebezpieczną chorobą, często prowadzącą do śmierci. Warto zadbać więc o odpowiednią profilaktykę, by nie dopuścić do jego wystąpienia. Przede wszystkim należy utrzymywać aktywność fizyczną oraz zadbać o stosowną dietę. Trzeba także regularnie wykonywać profilaktyczne badania, takie jak sprawdzenie poziomu cholesterolu. Szczególnie powinny o siebie zadbać osoby będące w grupie wzmożonego ryzyka, czyli 45-50 latkowie, palący papierosy, borykający się z problemem nadciśnienia, cukrzycą, osoby otyłe lub narażone na ciągły stres. Sygnałem alarmowym powinny być również problemy z sercem u członków najbliższej rodziny. Skłonność do zawału może być bowiem dziedziczna. Nie można także bagatelizować z pozoru niewinnych objawów, takich jak na przykład incydentalnie występujące bóle w klatce piersiowej. Może to być pierwszy sygnał poważnych chorób albo ostatni dzwonek, by zapobiec zawałowi.

Piotr Wójcik