Vademecum chorób: choroby tarczycy

Tarczyca jest gruczołem położonym w okolicy szyi. Jej praca polega m.in. na wytwarzaniu tyroksyny i trójjodotyroniny. Oba te hormony dostają się z krwią do organizmu i regulują pracę niemal każdej jego komórki. Pracę tarczycy nadzoruje przysadka mózgowa, a konkretnie przez wytwarzany przez nią hormon TSH. Pobudza on gruczoł do pracy, a z kolei hormony wytwarzane przez tarczycę ograniczają produkcję TSH. W ten sposób zachowana zostaje równowaga. Stan chorobowy tworzy się więc najczęściej, gdy zostaje zaburzona gospodarka hormonalna.

Niedoczynność i nadczynność

W przypadku zbyt małej produkcji hormonów tarczycowych mamy do czynienia z niedoczynnością tarczycy. Najczęściej dochodzi do niej w wyniku stanu zapalnego tego gruczołu. Niedoczynność objawia się wysuszeniem skóry, obrzękami, a także wzrostem masy ciała. Do tego dochodzą często zaparcia, osłabienie oraz objawy depresji. Nadczynność to z kolei nadmierna produkcja hormonów tarczycowych, zwykle wywołana także stanami zapalnymi gruczołu. Możemy ją rozpoznać po nadpobudliwości, spadku masy ciała, przyspieszonej akcji serca, a także osłabieniu mięśni i biegunkach.

Leczenie obu tych stanów polega na uregulowaniu gospodarki hormonalnej. Ostateczna diagnoza chorób tarczycy jest jednak stawiana dopiero po przeprowadzeniu badań laboratoryjnych oraz obrazowych. Badanie krwi pozwoli na ocenę poziomu hormonów w organizmie, a USG tarczycy pokaże, w jakiej znajduje się ona kondycji i czy nie mamy do czynienia ze zmianami nowotworowymi.

Choroby zapalne tarczycy

Jak już wspomnieliśmy, zarówno nadczynność, jak i niedoczynność tarczycy są najczęściej wywoływane jej stanami zapalnymi. Do najczęstszych chorób zapalnych należą Hashimoto oraz choroba Gravesa-Basedova. Pierwsza zaliczana jest do chorób autoimmunologicznych. Polegają one na tym, że organizm atakuje własne komórki i narządy, zamiast bronić się przed infekcjami z zewnątrz. Istotą choroby Hashimoto jest przewlekły stan zapalny tarczycy. Najczęściej prowadzi on do postępującej niedoczynności.

Choroba Gravesa–Basedova polega na tzw. rzutach, czyli nasilaniu i ustępowaniu objawów nadczynności tarczycy. W okresach remisji może się zdarzać przechodzenie nadczynności w niedoczynność. Podstawowe leczenie tej choroby polega na wyrównywaniu poziomu hormonów. Rzadziej stosuje się leczenie operacyjne. Zdarzają się też sytuacje, w których najbardziej skuteczne będzie leczenie jodem radioaktywnym.

***

Osoby cierpiące na choroby tarczycy są szczególnie narażone na nowotwory tego gruczołu. Ich leczenie może opierać się o terapię jodem. Często jednak niezbędne okazuje się wycięcie tarczycy. Po takim zabiegu chory musi już do końca życia przyjmować leki stabilizujące poziom hormonów tarczycowych, gdyż jego organizm już ich nie wytwarza.

Piotr Wójcik