Twarze Muru Pamięci. Służyli pacjentom

Od początku wojny w szpitalu kieleckim, przeniesionym do budynku seminarium duchownego, przebywali ranni polscy żołnierze, którzy byli stąd odsyłani do obozów jenieckich w Rzeszy. Ci, którzy podleczyli się z ran, uciekali, a pomagali im w tym organizacyjnie i finansowo między innymi lekarze Marian Gustek i Mojżesz Pelc, a także intendent szpitala Marian Green.Wystawiali fikcyjne dokumenty, chroniące oficerów i żołnierzy przed wysyłką do obozów koncentracyjnych. Ich działalność nie uszła uwagi gestapo. Już w czerwcu 1941 r. dr Marian Gustek i Marian Green zostali aresztowani w szpitalu i po miesięcznym pobycie w więzieniu na II oddziale politycznym trafili do Oświęcimia.

Doktor Marian Gustek urodził się 11 marca 1895 r. w Klebanówce. Był lekarzem wojskowym w stopniu majora, internistą i wenerologiem. Leczył bezpłatnie inwalidów wojennych i rodziny wojskowych, także innych biednych. W grudniu 1939 r. został dyrektorem Szpitala Miejskiego. Jako szczególnie niebezpieczny, został skierowany w Auschwitz do kompanii karnej. Miał numer obozowy 19053. Wkrótce rodzina otrzymała depeszę o jego śmierci.

Marian Green urodził się 2 lutego 1894 r. w Wiązownicy. W czasie I wojny światowej walczył w legionach w okolicach Worochty, Jaremcza, Huszt. Dostał się do niewoli rosyjskiej. Po dwóch latach, w 1918 roku, powrócił do Kielc po ogłoszeniu przez Rosję amnestii dla legionistów polskich. Brał udział w wojnie polsko–bolszewickiej. Od 1934 r.objął stanowisko intendenta w Szpitalu św. Aleksandra. Dzięki jego zdolnościom organizacyjnym szpital mógł funkcjonować w najtrudniejszym okresie, gdy na początku wojny został pozbawiony swojej siedziby i sprzętu. Marian Green zmarł w Auschwitz 5 listopada 1941 r.

Doktor Mojżesz Pelc  urodził się 6 maja 1888 r. w Radomyślu. W czasie I wojny światowej służył w armii austro–węgierskiej jako chirurg wojskowy. W trakcie wojny polsko–bolszewickiej w stopniu majora wykonywał obowiązki lekarza 4. Pułku Legionów Polskich. Był dyrektorem szpitala żydowskiego przy ul. Aleksandra, znanym społecznikiem, radnym miejskim. Po wkroczeniu Niemców został wyznaczony przez okupanta na prezesa Judenratu. Zrezygnował z tej funkcji, obejmując stanowisko dyrektora szpitala w getcie. Został aresztowany przez gestapo w czerwcu 1941 r. jako oficer rezerwy Wojska Polskiego. 30 lipca 1941 r. wywieziono go z kieleckiego więzienia wraz z dr Gustkiem i Marianem Greenem do Auschwitz. Został zamordowany przez SS–mana, który butem zmiażdżył mu krtań.

Na Murze Pamięci jest też tabliczka przypominająca dr. kpt. Jana Bularskiego. Urodził się 25 października 1889 r. W 1918 r. trafił do wojska, był młodszym lekarzem 4. Pułku Piechoty Legionów. W stopniu kapitana brał udział w wojnie z bolszewikami. W 1927 roku został lekarzem pułku i naczelnym lekarzem garnizonu kieleckiego. We wrześniu 1939 r. znalazł się w niemieckiej niewoli, ale został zwolniony. Po powrocie do Kielc rozpoczął działalność konspiracyjną. Pomagał rodzinom poległych żołnierzy, wysyłał paczki żywnościowe do obozów, zajmował się również przygotowaniem służby zdrowia na wypadek Akcji „Burza”. 15 października 1943 r. gestapo aresztowało go wraz z żoną i córką. Trafił do kieleckiego więzienia. 24 października, wraz z dziewięcioma innymi osobami, został rozstrzelany na Słowiku.

***

Projekt Mur Pamięci poświęcony jest tym, którzy zginęli w więzieniu przy ulicy Zamkowej lub stąd poszli na śmierć w latach 1939-1956. Porcelanowe tabliczki z wizerunkami i nazwiskami ofiar umieszczone zostały na zachodnim murze dawnego więzienia. Multimedialna prezentacji w wieży strażniczej pozwala zapoznać się z biogramami więźniów.

Przypomnijmy twarze tych, których losy związały się z kieleckim więzieniem. Apelujemy więc: udostępnijcie zdjęcia swoich bliskich. Niech następne pokolenia spojrzą na swoich poprzedników. W ten sposób bohaterowie przetrwają. Ich czyn nie pójdzie w zapomnienie.

Osoby, które chcą udostępnić nam zdjęcia więźniów ulicy Zamkowej, prosimy o kontakt z Ośrodkiem Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej, Kielce ul. Zamkowa 3. tel. 41 367 68 01

Marek Maciągowski