PUBLICYSTYKA
Twarze Muru Pamięci. Nauczyciele
Tajne nauczanie było niezmiernie ważnym elementem funkcjonowania polskiego państwa podziemnego i znaczącą formą ruchu oporu. Zarówno organizowanie tajnych kompletów, jak i udział w nich groziły represjami, aresztowaniem, więzieniem, a często także śmiercią. Stąd na Murze Pamięci w kieleckim Ośrodku Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej wśród osób, które straciły życie w więzieniu na ulicy Zamkowej lub stąd poszły na śmierć, wielu jest uczniów i nauczycieli.
Szczególnie narażeni na śmierć byli organizatorzy tajnego nauczania w zakresie szkoły średniej, często działający w konspiracji. Należał do nich m.in. przedwojenny dyrektor gimnazjum i Liceum im. S. Żeromskiego, historyk Henryk Kuc. Urodzony w 1887 r. w Bochni, ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. W czasie I wojny światowej za działalność niepodległościową deportowano go w głąb Rosji. Po wojnie wrócił do Polski, od 1919 r. pracował w gimnazjum im. M. Reja w Kielcach, w 1931 r. został dyrektorem szkoły, w 1934 r. przemianowanej na Państwowe Gimnazjum i Liceum im. Stefana Żeromskiego . Już od listopada 1939 r. organizował w Kielcach tajne nauczanie. Gestapo aresztowało go 9 lipca 1941 r. Z więzienia w Kielcach już 30 lipca został przetransportowany do obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Miał numer obozowy 19059. Zginął w obozie 1 listopada 1941 r.
Także 9 lipca 1941 r. gestapo aresztowało matematyka gimnazjum im. Jana Śniadeckiego Wincentego Łabuza, absolwenta Uniwersytetu Jagiellońskiego, aktywnego organizatora Szarych Szeregów. Po uzyskaniu dyplomu nauczyciela matematyki szkół średnich, od września 1936 r. rozpoczął pracę w I Gimnazjum im. Jana Śniadeckiego w Kielcach. Był opiekunem I Kieleckiej Drużyny Harcerzy, instruktorem. Miał stopień podharcmistrza. Od początku okupacji organizował tajne nauczanie i brał udział w pracy konspiracyjnej. Został aresztowany w domu przy dzisiejszej ul. Żeromskiego. Podczas rewizji Niemcy znaleźli tajną prasę. Przesłuchiwany w kieleckim więzieniu przez gestapo nikogo nie wydał. Pod koniec lipca został wysłany w transporcie do Auschwitz. Miał numer 19061. W telegramie wysłanym do rodziny zawiadomiono, że „zmarł” 7 listopada 1941 r.
Razem z Wincentym Łabuzem aresztowano drugiego matematyka ze Śniadeckiego, Adama Słapczyńskiego. Po przesłuchaniach w kieleckim więzieniu zmarł 1 sierpnia 1941 r., w wagonie kolejowym podczas transportu do Oświęcimia.
Już pod koniec okupacji, 11 czerwca 1944 r., gestapo aresztowało uczestników tajnych kompletów w domu przy dzisiejszej ul. Ściegiennego. W obozie zginął nauczyciel języka niemieckiego w „Śniadku” Mieczysław Pogorzelski oraz uczeń Wacław Kuliński. Ten młody żołnierz konspiracji został rozstrzelany na Stadionie.
W czasie wojny życie poświęciło jeszcze wielu nauczycieli, mi.in. Stanisława Znamierowska, była dyrektor gimnazjum bł. Kingi, Emil Zaręba, nauczyciel prywatnego gimnazjum im. Marii Curie–Skłodowskiej, Czesław Obertyński, nauczyciel rysunków w liceum Żeromskiego, Michał Centner, nauczyciel muzyki, i wielu, wielu innych. Ich twarze także znajdą się na Murze Pamięci.
***
Projekt MUR Pamięci poświęcony jest tym, którzy zginęli w więzieniu przy ulicy Zamkowej lub stąd poszli na śmierć w latach 1939–1956. Porcelanowe tabliczki z wizerunkami i nazwiskami ofiar umieszczone zostały na zachodnim murze dawnego więzienia. Multimedialna prezentacja w wieży strażniczej pozwala zapoznać się z biogramami więźniów.
Przypomnijmy twarze tych, których losy związały się z kieleckim więzieniem. Apelujemy więc: udostępnijcie zdjęcia swoich bliskich. Niech następne pokolenia spojrzą na swoich poprzedników. W ten sposób bohaterowie przetrwają. Ich czyn nie pójdzie w zapomnienie. Osoby, które chcą udostępnić nam fotografie więźniów ulicy Zamkowej, prosimy o kontakt z Ośrodkiem Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej, Kielce ul. Zamkowa 3. tel. 41 367 68 01.
Marek Maciągowski
