Michał Zawisza: Referendum z 1946 roku było pierwszym fałszerstwem wyborczym komunistów

W tym roku mija 75 lat od referendum, które władza komunistyczna przeprowadziła 30 czerwca 1946 roku. Dlaczego było ono potrzebne?

Był to jeden z etapów przejmowania władzy przez komunistów w Polsce. Polegało ono na stopniowym eliminowaniu oponentów politycznych. W pierwszej kolejności likwidowano podziemie zbrojne, kolejnym etapem było eliminowanie legalnie działających partii politycznych. W drugim etapie zwalczano legalną opozycję, chodziło tu przede wszystkim o PSL. Referendum miało być próbą sił przed wyborami oraz sprawdzeniem możliwości fałszerstw podczas wyborów. Miało też legitymizować władzę komunistyczną.

Jak się przygotowywały władze komunistyczne do przeprowadzenia referendum?

Sformułowano konkretne pytania: 1. Czy jesteś za zniesieniem Senatu? 2. Czy chcesz utrwalenia w przyszłej konstytucji ustroju gospodarczego zaprowadzonego przez reformę rolną i unarodowienia podstawowych gałęzi gospodarki krajowej z zachowaniem ustawowych uprawnień inicjatywy prywatnej? 3. Czy chcesz utrwalenia zachodnich granic państwa polskiego na Bałtyku, Odrze i Nysie Łużyckiej? Pytania zostały sformułowane tak, aby zagłosowała twierdząco jak największa liczba osób. Nie były kontrowersyjne. Wszystkie partie legalnie działające opowiadały się za zniesieniem Senatu, przeprowadzeniem reform społeczno - gospodarczych oraz utrwaleniu granic zachodnich.

Referendum zostało jednak sfałszowane.

Przed referendum komuniści stosowali szereg represji, które miały wpłynąć na jego wynik: stosowano terror wobec członków PSL, utrudniano agitację wyborczą, zatrzymywano osoby kolportujące wydawnictwa opozycyjne oraz negatywną propagandę. Natomiast komuniści agitowali, aby głosować 3XTAK.  

            Referendum umocniło propagandowo władze komunistyczne. Politycznie nic się nie zmieniło, ale w dużym stopniu sprawdzono możliwości stosowania terroru wobec opozycji politycznej oraz fałszerstw. Referendum było pierwszym aktem wyborczym, który został sfałszowany. Później było ich więcej.

Dziękuję za rozmowę.

Katarzyna Bernat

Więcej w audycji: "A to historia" w czwartek 20 maja, godz. 20 w Radiu eM Kielce.