Matka Boża Łaskawa - Patronka Kielc

– Maj jest miesiącem poświęconym Matce Bożej. W polskiej pobożności ma on wyjątkowy charakter.

– Tak, to wyjątkowy miesiąc, bo jest przeplatany świętami maryjnymi oraz nabożeństwami majowymi. Ludzie przychodzą nie tylko do kościoła lub kaplicy, ale w wioskach spotykają się przy figurach, krzyżach, kapliczkach, aby śpiewać Litanię Loretańską i pieśni maryjne. Po raz pierwszy nabożeństwo majowe zostało odprawione w 1837 roku w kościele świętego Krzyża w Warszawie i szybko rozpowszechniło się w całej Polsce. Nabożeństwo jest hymnem pochwalnym na cześć Bogarodzicy. W Litanii Loretańskiej wysławiamy Ją różnymi tytułami i prosimy, aby była dla nas najlepszą Matką.

– W dniu 7 maja przypada święto Patronki Kielc, Matki Bożej Łaskawej Kieleckiej.

– Dwadzieścia lat po koronacji obrazu i ogłoszeniu Matki Bożej Patronką Kielc wydaje mi się, że to wydarzenie przybladło w świadomości kielczan. Jakbyśmy zapomnieli, że Matka Łaskawa jest patronką nie tylko parafii katedralnej, ale całego miasta.

– Przypomnijmy historię obrazu i kultu Matki Bożej Łaskawej Kieleckiej.

– Obraz powstał około 1600 roku, prawdopodobnie w Krakowie. Jego fundatorem był krakowianin, Wojciech Piotrowski. Kult Matki Bożej jako patronki kolegiaty kieleckiej rozwinął się wraz z założeniem Arcybractwa Różańcowego. Idea arcybractw dotarła do Polski pod koniec XV wieku, zakładali je głównie dominikanie. Do ich rozwoju przyczyniło się zwycięstwo nad Turkami pod Lepanto w 1571 roku, które przypisywano modlitwie różańcowej. W 1575 roku o założenie takiego bractwa przy kolegiacie kieleckiej zabiegał ksiądz Florian Pilatowski. Powstało ono 1 marca 1626 roku. Od tego czasu kult Matki Bożej w Kielcach szybko się rozszerzał i był związany z obrazem słynącym łaskami. Wyrazem czci oddawanej Bogarodzicy stały się liczne wota oraz napis umieszczony na ramie obrazu: „Matka Boża Łaskawa XVII wiek”. Świadectwa mówią, że do arcybractwa należeli prawie wszyscy mieszkańcy miasta, ze starostą i wójtem na czele. Około 1630 roku obraz po raz pierwszy ozdobiono koronami. Niestety, zostały skradzione w 1824 roku. Ponownej koronacji dokonał dopiero ojciec święty Jan Paweł II 3 czerwca 1991 roku. Do połowy XVII wieku wierni zawiesili przy wizerunku wiele cennych przedmiotów, które były wyrazem czci i wdzięczności za okazane łaski. Ogółem naliczono prawie 180 wotów, często zdobionych drogimi kamieniami: szafirami, rubinami, szmaragdami. Wiele z nich zostało wykorzystanych później do przygotowania koron i różańca.

– Kult Matki Bożej Łaskawej był popularny w Kielcach i okolicy.

– Z biegiem lat nabożeństwo różańcowe tak się rozwinęło, że uroczystość odpustową, przypadającą w Święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, przeniesiono na pierwszą niedzielę października. Ówczesne kroniki mówią, że na ten odpust przybywali pielgrzymi z bliższej i dalszej okolicy: Suchedniowa, Wąchocka, Buska, Stopnicy, Bielin, Radoszyc i Włoszczowy. Do 1912 roku obraz był zasłaniany drewnianą zasuwą z wizerunkiem Madonny z Dzieciątkiem w towarzystwie świętego Dominika i świętej Katarzyny. W 1909 roku przestępcy sprofanowali Madonnę Jasnogórską, kradnąc korony, wota i koszulki. W akcie ekspiacji za ten haniebny czyn biskup Augustyn Łosiński sprowadził do katedry kopię obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej. Umieścił ją w tym samym ołtarzu, w którym był wcześniej wizerunek Madonny Łaskawej. To spowodowało pewne osłabienie kultu Matki Łaskawej, ale nie zaniknięcie. Świadectwem tego są choćby podziękowania za ocalenie życia ludzi w czasach pierwszej wojny i wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku.

– Ożywienie kultu Matki Bożej Łaskawej nastąpiło po kilkudziesięciu latach.

– Tak, w czasie gdy proboszczem parafii katedralnej był ksiądz Mieczysław Jaworski, późniejszy biskup pomocniczy. Na przykład z jego inicjatywy powstała pieśń, którą do dziś śpiewamy: „W prastarej kieleckiej świątyni”. Słowa napisał Wacław Wilk-Wilczyński, muzykę skomponował organista Jerzy Rosiński. W 1982 roku biskup Stanisław Szymecki ustanowił bazylikę katedralną pierwszym co do godności sanktuarium maryjnym w diecezji. Było to przygotowanie do najważniejszego wydarzenia, czyli koronacji obrazu przez papieża Jana Pawła II. Krótko po niej, 6 września 1991 roku, Stolica Apostolska ustanowiła Matkę Bożą Łaskawą Patronką Kielc.

– Jakie było znaczenie koronacji obrazu?

– Stała się ona zwieńczeniem kilku wieków kultu Matki Łaskawej w Kielcach. Ojciec Święty przyłożył w ten sposób swą pieczęć kultu zaaprobowanego i potwierdzonego.

– Wokół obrazu wciąż wiszą liczne wota wskazujące na otrzymane łaski.

– Jak wspomniałem, część została wykorzystana do przygotowania regaliów dla Matki Bożej i Dzieciątka. Jednak wotów znów przybywa, dlatego zdecydowałem, aby przygotować dla nich specjalną gablotę. Ludzie przynoszą je, dziękując w ten sposób za doznane łaski, więc za tymi darami kryją się konkretne historie wiary, modlitwy, intymnego kontaktu z Matką Bożą. Przytoczę podziękowanie z 2015 roku. Pewna osoba pisze: „Dziękuję Matce Bożej Łaskawej za dalsze życie. Byłam bliska samobójstwa z powodu źle układającego się życia. Walczyłam z myślą, aby z nim skończyć. Raz przyszłam przed obraz Matki Łaskawej i długo modliłam się z prośbą o pomoc. Nagle uczułam radość i chęć do życia. Za tę łaskę dziękuję Matce Bożej, bo to Ona pomogła mi zwalczyć ten czarny koszmar podsycający mnie do samobójstwa. Dziś cieszę się życiem i wielbię Boga. Jestem jakby nowonarodzona”. Tego typu świadectw jest wiele. Niedawno rozmawiałem z panią, która przyniosła sygnet jako wotum dla Matki Bożej i opowiedziała historię uzdrowienia swojego męża z ciężkiej, wydawało się śmiertelnej choroby. Jest przekonana, że jej mąż żyje dzięki wstawiennictwu Matki Bożej.

– Co jeszcze dzieje się wokół kultu Matki Bożej Łaskawej?

– W kaplicy sprawowane są niektóre Msze święte – na przykład pierwsza o godzinie 6.30, transmitowana przez państwa radio. Ma ona znaczenie dla ludzi chorych, starszych, ale również aktywnych zawodowo, śpieszących do pracy i swoich zajęć. Codziennie w kaplicy ma miejsce wystawienie Najświętszego Sakramentu, istnieje też możliwość skorzystania z sakramentu pokuty i pojednania. Kaplica zawsze jest pełna wiernych, Matka Boża nigdy nie jest sama.

– Dlaczego kielczanie powinni pamiętać o swojej patronce?

– Podczas uroczystości ogłoszenia Matki Bożej Patronką Kielc ówczesny prezydent Kielc Robert Rzepka powiedział: „Kult Maryjny zespolił się od stuleci z kulturą duchową miasta, z życiem i obyczajami jego mieszkańców. Dzisiejsza uroczystość wyrasta z wiekowych tradycji, które określiły kulturę duchową naszego miasta. Proklamacja Matki Bożej Patronką Kielc jest uwieńczeniem tych duchowych tradycji, a zarazem wytycza kierunek rozwoju duchowego miasta na przyszłość”. Oddając cześć Matce Bożej Łaskawej pamiętamy, jakie są nasze korzenie, a jednocześnie chcemy na tej tradycji budować naszą przyszłość. Maryja oręduje za nami u Boga, abyśmy mogli te dobre cele i zamierzenia zrealizować.

– Jak będą wyglądały tegoroczne uroczystości Patronki Kielc?

– W tym roku 7 maja wypada w poniedziałek. Główna Msza święta pod przewodnictwem księdza biskupa Jana Piotrowskiego będzie sprawowana o godzinie 19. Po Eucharystii wyruszy procesja różańcowa, która przejdzie do Rynku. Tam odmówimy specjalną modlitwę do Matki Bożej Łaskawej za miasto i diecezję. Procesja w symboliczny sposób podkreśli, że Matka Boża Łaskawa jest Patronką Kielc. Zapraszam wszystkich kielczan do udziału w uroczystościach.

– Dziękuję za rozmowę.

Katarzyna Bernat

Posłuchaj audycji radiowej: