Biblia w sztuce malarskiej

- Wydawnictwo Jedność wydało album „Biblia objaśniana obrazami mistrzów malarstwa”. Autorem jest Francuz Gerard Denizeau.

- To już nasza kolejna publikacja w podobnym klimacie. W naszej ofercie mamy kilka książek pokazujących fenomen, o którym mówi niniejszy album. Zawiera on 50 epizodów biblijnych opisanych i objaśnionych za pomocą dzieł sztuki. Zobaczymy więc jak wydarzenia i postaci biblijne inspirowały wielkich twórców malarstwa, jak Biblia oddziałuje na ludzką wrażliwość i w jaki sposób jest ona odczytywana przez artystów. Teksty biblijne ożywają więc na nowo poprzez spojrzenie wielkich mistrzów malarstwa. W czasach kiedy nie było jeszcze książek, albo były bardzo drogie i nie każdy mógł je mieć, dzieła artystów zdobiły ściany świątyń i przez to popularyzowały teksty biblijne. Dziś możemy je zobaczyć we wspomnianym albumie, który przedstawia wydarzenia chronologicznie. Nie ma tu długich tekstów, a główną rolę odgrywają zamieszczone obrazy.

- Wyjaśnijmy dlaczego Biblia inspirowała artystów?

- Biblia jest Księgą natchnioną przez Boga. Niesie wielką moc. To Słowo nie tylko informuje, ale także formuje, czyli oddziałuje na najgłębsze pokłady ludzkiego ducha. Możemy powiedzieć, że jeden będzie czytał tekst biblijny i zachwycał się frazą literacką, inny będzie się fascynował tematyką tam zawartą, czy też jej ujęciem a jeszcze ktoś inny będzie płakał, bo uświadomi sobie, że dany tekst mówi o nim i dotyka jego serca. Pismo Święte jest jak miecz, ono przeszywa człowieka do głębi i wzbudza w nim potężne emocje, które przeżywa na swoim poziomie wrażliwości. Pragnę jeszcze odwołać się do wstępu autora. Mówi on, że współczesny człowiek nie rozumie tekstu biblijnego, a co za tym idzie ma ogromny problem z interpretacją dzieła malarskiego, które powstało na bazie czy z inspiracji tegoż tekstu biblijnego. Z drugiej strony daje się zauważyć ogromne zainteresowanie historią sztuki. Ludzie masowo chodzą do muzeów lub galerii, aby zobaczyć jakieś dzieło. Autor odwraca pewien porządek. Pokazuje obraz, tłumaczy go, zwraca uwagę na niuanse i chce, aby poprzez ten obraz czytelnik sięgnął do tekstu biblijnego. Taka jest właśnie idea tej książki.

- Powiedzmy obrazy jakich mistrzów znalazły się w tej publikacji?

- Mamy tu dzieła najwybitniejszych artystów malarzy. Jednak specyfiką albumu jest przede wszystkim ukierunkowanie na twórców włoskiego renesansu. Są tu nazwiska najwybitniejszych malarzy począwszy od Giotta, a skończywszy na malarzach z przełomu XIX i XX wieku. Album składa się z dwóch części. Są więc obrazy poświęcone Staremu i Nowemu Testamentowi. Pomimo, że jest więcej ksiąg Starego Testamentu, to obie części są w zasadzie podzielone równo. Znajdziemy więc 24 obrazy ze Starego i 26 obrazów z Nowego Testamentu. Oczywiście w publikacji pokazane są wybrane historie biblijne. Na przykład mamy wszystkie najważniejsze wydarzenia z życia Jezusa i życia Kościoła. Jest to niesamowite bogactwo.

- Warto zaznaczyć, że autor wyjaśnia poszczególne detale danego obrazu.

- Jak wcześniej wspomniałem autor odwraca proporcje. Wychodzi od obrazu, aby zachęcić do sięgnięcia do tekstu. Polega to na tym, że każde dzieło malarskie jest przedstawione wraz z omówieniem kontekstu biblijnego danego wydarzenia. Na przykład historię Dawida i Goliata, pokazuje obraz Tycjana. Na początku autor wprowadza nas w kontekst biblijny wydarzenia. Opisuje w jakim czasie żyli bohaterowie, co się wtedy działo, jaki fragment ich życia przedstawia właśnie ta scena. Na reprodukcji obrazu zaznaczone są pewne detale i objaśnione jest ich znaczenie. Autor opisuje, że takie, a nie inne ułożenie ciała Goliata coś oznacza, głowa Goliata ukazana w taki sposób ma swój przekaz, a nawet ukazany otwór w niebie ma swoje znaczenie. Autora interesują poszczególne elementy, które wyrażają najgłębsze przeżycia malarza malującego daną scenę. Mamy także krótki esej dotyczący historii danego dzieła. W jakim momencie artysta się znajduje, kto zamawia dane dzieło, na jaki dwór było przesłane lub do jakiej świątyni trafiło, czyli jest omówiony cały kontekst powstania danego dzieła. To są bardzo interesujące historie. Na przykład przy obrazie Dawid i Goliat mamy informację, że w 2010 roku wybuchł pożar w sąsiednim budynku, gdzie znajdowało się dzieło i istniało wielkie zagrożenie uszkodzenia, a nawet jego zniszczenia. Niestety obraz ucierpiał w wyniku wody, którą strażacy lali na sąsiedni budynek. Tego typu ciekawostek też nie brakuje. Pokazują one na jakie zagrożenia były narażone dzieła sztuki na przestrzeni wieków.

- Warto także zwrócić uwagę na stronę edytorską publikacji.

- Pomysł tego albumu jest niezmiernie oryginalny. Zachwycająca strona edytorska pokazująca wybitną francuską szkołę wydawania książek. Autor Gerard Denizeau jest francuskim historykiem sztuki i muzykologiem. W tych opisach i refleksjach, które proponuje, widać ogromną wrażliwość i talent popularyzatorski. To się fantastycznie czyta.

- Książka wychodzi więc naprzeciw oczekiwaniom współczesnego odbiorcy.

- Po ten album może sięgnąć ktoś, kto chce popatrzeć na piękne reprodukcje i jest wrażliwy na dzieła sztuki, ponieważ znajdzie w niej perełki, które ubogacą jego wiedzę. Znajdziemy też wiele rzeczy, których nigdzie indziej nie ma. Autor pokazuje także pewne obrazy w ujęciu nie jednego, ale dwóch artystów. Kiedy jest opis Ostatniej Wieczerzy, to głównym obrazem nie jest słynny obraz Leonardo da Vinci, ale obraz Salvadore Dali. Autor ma jednak rubrykę: „Na ten sam temat…”, gdzie przywołuje innego artystę, równie znanego i wybitnego. Zestawienie dwóch sposobów interpretacji danego wydarzenia biblijnego jest niezmiernie ciekawy. Różnice czasami kapitalnie się uzupełniają, oddając jeszcze większą wartość prezentowanego dzieła. Zachęcam więc do sięgnięcia po ten album, który umożliwi nam głębsze zrozumienie i kontemplację Pisma Świętego.

Dziękuję za rozmowę.

Katarzyna Bernat