[AUDYCJE] Komentarz biblisty do Apokalipsy świętego Jana

Apokalipsa świętego Jana to najbardziej tajemniczy tekst w Piśmie Świętym. Dlaczego?

Jest ona mocno utkana z aluzji do innych tekstów biblijnych. Mamy z nią problem, ponieważ nie znamy Biblii. Święty Jan nawiązuje do ksiąg prorockich w Starym Testamencie. Apokalipsa pochodzi od greckiego słowa i oznacza objawienie, odsłonięcie czegoś. Jest to księga, która przekazuje swoje orędzie za pomocą znaków. Rozkodowanie ich jest możliwe, jeśli znamy Stary Testament.

Czytając Apokalipsę świętego Jana musimy mieć więc pewne kompetencje?

Tak. Aczkolwiek nie muszą to być kompetencje naukowe. Pamiętajmy, że księgi biblijne zostały napisane nie dla teologów lub egzegetów, ale dla zwykłych ludzi, którzy często nawet nie umieli czytać. Te księgi były im tylko odczytywane.

Posłuchaj audycji, część 1 - Wprowadzenie:

Apokalipsa zaczyna się Prologiem.

Apokalipsa, tak jak każda księga biblijna, jest precyzyjnie skomponowana i jest owocem dość długiego procesu redakcyjnego. Możemy wyróżnić w niej cztery części. Dwie z nich są mają niewiele tekstu, natomiast pozostałe są większe. Te cztery części to: pierwsza - prolog; druga -  listy do siedmiu Kościołów; trzecia- najbardziej obszerna, obejmuje rozdziały 4-22.5 i ostatnia - epilog od szóstego wersetu do końca 22 rozdziału. Prolog stanowi nagłówek, w którym zawarty jest tytuł objawienia. Dodam, że objawienie jest odsłonięciem pewnego zamysłu Bożego za pomocą znaków, które mogą być zrozumiałe kiedy odwołamy się do ksiąg prorockich Starego Testamentu. Następnie są wymienieni adresaci, czyli siedem Kościołów, które są w Azji. Jednak Apokalipsa jest skierowana do nas wszystkich.

Posłuchaj audycji, część 2 - Prolog i Listy do siedmiu Kościołów:

Czwarty i piąty rozdział Apokalipsy świętego Jana opisuje Niebo, rozpoczynając wizje dotyczące losów całej ludzkości.

Rozdziały od czwartego do dwudziestego drugiego, to blok tekstu, który ukazuje komentarz do historii świata. W ramach badań nad Apokalipsą pojawiały się różne sposoby jej interpretacji. Możemy wyróżnić cztery. Pierwszy mówi, że jest to komentarz do wydarzeń, które już się rozegrały, czyli do tego, co przeżywało chrześcijaństwo w pierwszym wieku swojego istnienia. Drugi rodzaj interpretacji widzi w Apokalipsie opis czasów ostatecznych, czyli tego, co dopiero będzie na końcu czasów. Trzeci widzi tutaj interpretację dziejów całego świata od zmartwychwstania Jezusa, aż po czasy ostateczne. Natomiast czwarty sposób interpretacji mówi, że chodzi tu o symboliczne ukazanie walki dobra ze złem. Myślę, że warto uwzględnić wszystkie cztery dlatego, że Apokalipsa powstawała w konkretnym kontekście historycznym. Z drugiej strony mówi też o tym, co Kościół przeżywa teraz i o tym, co Kościół będzie przeżywał, kiedy będzie zbliżało się powtórne przyjście Chrystusa.

Posłuchaj audycji, część 3 - Rozdziały 4-7:

Omawiamy Apokalipsę świętego Jana. Wyjaśniliśmy symbolikę zawartą w prologu, listach do siedmiu Kościołów, w rozdziałach od czwartego do siódmego. Przed nami kolejne rozdziały. Ósmy rozdział ma tytuł: Otwarcie siedmiu pieczęci, wizja trąb. Jak go rozumieć?

Opisy wizji zawartych w Apokalipsie, nie stanowią sekwencji wydarzeń w kolejności, w jakiej się będą rozgrywać. Od wielu lat badacze Apokalipsy zastanawiali się nad tym, jak święty Jan prezentuje te wydarzenia. Ustalono, że nie można widzieć Apokalipsy, jako kroniki opisu końca świata. Mamy w niej zawartą kwestię opisu zmagania dobra ze złem, które jest dokonywane z różnych punktów widzenia. Pewne wydarzenia ukazywane są w różny sposób, ale są to cały czas te same wydarzenia.

            W momencie, kiedy otwierana jest siódma pieczęć pojawia się siedmiu aniołów z trąbami. Co nasuwa kontekst objawienia Boga. Mamy też aluzję do sądu ostatecznego. Rozdział ósmy i dziewiąty opisuje nam, że Bóg stara się pozyskać tych, którzy jeszcze są po przeciwnej stronie. Bóg chce, aby ten sąd karzący nikogo nie dotknął. Będzie to możliwe tylko wtedy, kiedy ludzie się nawrócą. Dlatego te dwa rozdziały w swojej wymowie są trochę przerażające i budzące grozę. To jest Boże wezwanie do nawrócenia. Rozdział ósmy i dziewiąty trzeba traktować razem, jako jedno wezwanie. Konkluzja znajdująca się na końcu rozdziału dziewiątego mówi nam jednak, że niektórzy się nie nawrócili.

Posłuchaj audycji, część 4 - Rozdziały 8-11:

Omawiamy Apokalipsę świętego Jana. Wyjaśniamy symbolikę w niej zawartą. Jesteśmy przy omawianiu 12 rozdziału, który nosi tytuł: Niewiasta i Smok.

Rozdział bardzo znany. Wizja kobiety z 12 rozdziału jest chyba najbardziej znanym tekstem Apokalipsy św. Jana. Tekst ten budzi zainteresowanie, ponieważ rodzi się pytanie: kim jest owa Niewiasta? Ktoś kto podchodzi do Apokalipsy powierzchownie powie, że chodzi o Matkę Bożą. Oczywiście taka interpretacja pojawiała się na przestrzeni wieków i była obecna głównie wśród badaczy katolickich. Jeśli sięgniemy do Starego Testamentu i obrazu kobiety, wykorzystywanego jako pewna metafora, to zobaczymy, że bardzo często pojawia się odniesienie kobiety do ludu. Na przykład w Starym Testamencie Izrael przedstawiany jest na podobieństwo kobiety, która jest zaślubiona swojemu mężowi, którym jest Pan Bóg. W ogóle przymierze między Izraelem, a Panem Bogiem traktowane jest jako więź na podobieństwo więzi w małżeństwie. Stąd odejście Izraela od Pana Boga oznaczało cudzołóstwo.

Posłuchaj audycji, część 5 - Rozdziały 12-16:

Omawiamy Apokalipsę świętego Jana. Wyjaśniamy symbolikę w niej zawartą. Przed nami rozdział 17, który nosi tytuł Kara na Wielki Babilon i Wielka Nierządnica.

Mamy tu jeden z najbardziej sugestywnych obrazów z Apokalipsy i obraz wielkiej Nierządnicy. W Biblii nierząd oznaczał kult obcych bóstw, kult bóstw pogańskich. W tym kontekście należy rozpatrywać tę postać, która prawdopodobnie uosabia pogański Rzym. Dlatego, że jest ona określana, jako matka wszelkiego nierządu. Nasuwa nam więc skojarzenia z imperium rzymskim, gdzie kwitło bałwochwalstwo, kulty pogańskie. Ten destrukcyjny wpływ Rzymu rozlewał się na wszystkie inne państwa podległe imperium. Był to wówczas ogromny teren sięgający od obecnego Iranu, aż po Wyspy Brytyjskie. Stąd Rzym, który poprzez swoją politykę religijną, zachęca do bałwochwalstwa, jest określany mianem wielkiej Nierządnicy.

Posłuchaj audycji, część 6 - Rozdziały 17-19:

Omawiamy Apokalipsę świętego Jana. Ostatnie rozdziały opisują nam Nowe Jeruzalem. Jak możemy wyjaśnić ich symbolikę?

Ostatnie dwa rozdziały mają optymistyczny przekaz, pełen nadziei. Nowe Jeruzalem, to jest to wszystko, co się wydarzyło dzięki zbawczemu działaniu Pana Boga. Czyli jest to rzeczywistość zbawienia dostępnego dla człowieka. To, co było złe, naznaczone grzechem, zostało zniszczone. Nowa rzeczywistość została ukazana za pomocą obrazu - nowej Jerozolimy, która w swoim opisie zawiera elementy przedstawienia narzeczonej, oblubienicy. Jest to nawiązanie do Starego Testamentu, gdzie bardzo często miasta były przedstawiane na podobieństwo kobiety.

            Tutaj mamy nową Jerozolimę, która zstępuje z nieba, ale jest na ziemi. Możemy powiedzieć, że jest ona takim pomostem, co oznacza, że ma pochodzenie boskie. Ta rzeczywistość pokazana jest, jako już dostępna. To warto podkreślać. Zbawienie jest dla nas dostępne już teraz, ale jeszcze nie rozbłysło w całym swym pięknie.

Posłuchaj audycji, część 7 - Rozdziały 20-21