Zbrodnie sądowe w latach 1944–1989. Konformizm czy relatywizm moralny środowisk prawniczych?

III edycja konferencji naukowej poświęconej zbrodniom sądowym w latach 1944 – 1989 odbędzie się 16 marca 2020 r. w Audytorium Wyższej Szkoły Ekonomii, Prawa i Nauk Medycznych w Kielcach (ul. Jagiellońska 109 A).

W ramach III edycji konferencji, ze względu na przypadającą w tym roku 40. rocznicę powstania niezależnych Związków Zawodowych, poruszone zostaną m.in. zagadnienia dotyczące łamania prawa w okresie istnienia „Solidarności”, a także wydarzeń związanych z wprowadzeniem w Polsce stanu wojennego i towarzyszących mu represji. Omówione zostaną np. pułapki politycznych procesów pokazowych lat osiemdziesiątych czy historia kieleckiej adwokatury w stanie wojennym. Nie zabraknie również tematów z innych krajów bloku wschodniego, np. dotyczących zbrodni politycznych na Ukrainie za czasów reżimu radzieckiego (1960–1980).

 W ramach poprzednich edycji przeanalizowano szereg istotnych zagadnień, dokonano m. in. porównania najważniejszych cech sądownictwa w okresie stalinowskim w Czechosłowacji i Polsce, omówiono niepisane źródła prawa w państwie totalitarnym, jak również prawo do sądu w PRL. W wielu referatach przedstawiono ważne problemy z zakresu historii Polski i innych krajów bloku wschodniego. Nakreślony został też portret zbiorowy prawników występujących w sprawie gen. bryg. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”, a także represje stosowane wobec Tatarów krymskich począwszy od XVIII wieku aż po współczesność. Nie zabrakło tematów regionalnych np. opisujących postawy adwokatów województwa kieleckiego wobec przemian społeczno-politycznych w latach 1945–1989, czy też przebieg śledztwa i procesu organizacji konspiracyjnej „Armia Wolnej Europy”. W ramach poszczególnych wystąpień szukano odpowiedzi na pytania: jakie czynniki oraz mechanizmy spowodowały, że system powołany do wymierzania sprawiedliwości w warunkach państwa totalitarnego stał się narzędziem niesprawiedliwości.

W konferencjach uczestniczyli prelegenci z Polski, a także Australii, Czech, Ukrainy i Słowacji. Zasadniczym przedmiotem badawczym była analiza i poszerzenie stanu wiedzy o organach sądowych PRL-u, obowiązującym systemie prawnym oraz zadaniach i roli odgrywanej w polityce umacniania ustroju komunistycznego. Ważne znaczenie miało również ukazanie zaangażowania organów siłowych państwa w eliminowaniu organizacji niepodległościowych oraz prezentacja indywidualnych postaw sędziów, prokuratorów, adwokatów czy też przedstawicieli rządzącej partii, także w aspektach regionalnych.

Organizatorami konferencji jest Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach, Wyższa Szkoła Ekonomii, Prawa i Nauk Medycznych im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach, zaś współorganizatorem Winnicki Instytut Kooperatywny w Winnicy.