Rezerwaty Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego i… lekcja historii.

Najcenniejsze obiekty i obszary Nadnidziańskiego ParkuKrajobrazowego zostały objęte ochroną. Wśród rezerwatówprzyrody wyliczamy Skowronno, Grabowiec, Pieczyska,Krzyżanowice, Skorocice, Skotniki Górne, Winiary Zagojskie,Przęślin i Góry Wschodnie.

OCHRONA NAJCENNIEJSZYCH MIEJSC

Większość rezerwatów przyrody związanych jest z występowaniemroślinności kserotermicznej, która porasta wzgórzagipsowe i wapienne. Choć głównym celem ochronyjest tam roślinność ciepłolubna, to na ich terenie zobaczyćmożna też odsłonięcia skał gipsowych i wapiennych.

GÓRY WSCHODNIE

To rezerwat stepowy, jego celem jest ochrona roślinnościkserotermicznej. Obejmuje fragment niewielkiego wzniesieniazbudowanego z grubokrystalicznych gipsów. Rosnątam chronione gatunki roślin - dziewięćsił bezłodygowy,miłek wiosenny, kostrzewa walezyjska, ożota zwyczajna,mikołajek polny, traganek duński, oman wąskolistny i zagorzałekżółty.

KRZYŻANOWICE

Zajmuje część wzniesienia zbudowanego z margli kredowych,znajduje się we wschodniej części Doliny Nidy.Zbocza porasta roślinność o charakterze muraw stepowychze stepem ostnicowym i stepem łąkowym. Znajdziemytam dziesiątki gatunków roślin objętych ochroną, są to naprzykład - miłek wiosenny, zawilec wielkokwiatowy, ostnica Jana, dziewięćsił bezłodygowy, len włochaty, ostrożeńpannoński, pierwiosnek wyniosły.

SKOTNIKI GÓRNE

Rezerwat położony wśród pól, znajdują się tam murawykserotermiczne. Żyje tam wiele gatunków owadów, a wśródroślin chronionych znajdują się - miłek wiosenny, zawilecwielkokwiatowy, ostnica włosowata, śniadek cienkolistny, turzyca delikatna, gęsiówka uszkowata czy ożotazwyczajna.

SKOWRONNO

Na terenie tego rezerwatu znajdują się cenne murawykserotermiczne i liczne gatunki roślin chronionych i zagrożonychwyginięciem. To na przykład: ostnica Jana,wężymord stepowy, ostnica włosowata, miłek wiosenny,zawilec wielkokwiatowy, rezeda mała czy pierwiosnka lekarska.Żyją tam rzadko spotykane chrząszcze oraz stonkaLongitarsus minimus. Rezerwat znajduje się na północnymkrańcu Garbu Pińczowskiego.

GRABOWIEC

To florystyczny rezerwat przyrody, położony we wschodniejczęści Doliny Nidy. Obejmuje płaskowzgórze zbudowanez gipsów i iłów mioceńskich z licznymi wertebami i lejamikrasowymi. Z gatunków bardzo rzadkich występują tammiędzy innymi: dyptam jesionolistny, czyli „gorejący krzewMojżesza”, wisienka karłowata, obuwik pospolity i zawilecwielokwiatowy.

PIECZYSKA

Rezerwat torfowiskowy, na jego terenie występują takierośliny chronione jak wawrzynek wilczełyko, pełnik europejskioraz storczyk kukawka. Przedmiotem ochronysą śródleśne torfowiska, w tym zespół torfotwórczy z lepiężnikiemróżowym.

SKOROCICE

Rezerwat o charakterze stepowo – geologicznym. Jegocelem jest ochrona doliny wykształconej w gipsach, roślinnościstepowej i stanowisk rzadkiej fauny stepowej.Znajduje się tam wiele form krasu gipsowego - mostyskalne, jaskinie, lejki krasowe. Do roślin chronionychnależą między innymi - ostnica włosowata, wężymordstepowy, sierpik różnolistny, przetacznik wczesny.Winiary ZagojskieRezerwat florystyczny, bogaty we florę kserotermicznąroślin naczyniowych. Ochroną ścisłą objęte są - len włochaty,ostrożeń pannoński, wężymord stepowy, ostnicawłosowata, ożota zwyczajna. Występują tam gatunki kserotermiczne,tworzące różnobarwne murawy kwietnegostepu łąkowego.

PRZĘŚLIN

Na terenie tego rezerwatu wykształciły się zbiorowiskastepu ostnicowego, kwietnego i łąkowego. Do chronionychgatunków roślin należą - ostnica włosowata, stuliszmiotłowy, wiechlina cebulkowata w odmianie żyworodnej,len włochaty, len złocisty. Żyją tam również rzadkiegatunki ciepłolubnych owadów, na przykład cykady.

OBIEKTY KULTURALNE I HISTORYCZNE

Nadnidziański Park Krajobrazowy to nie tylko bogata roślinność. Wizyta w nim to także okazja do zaznajomienia się z historią Polski.- Warto wspomnieć o tym, że Nadnidziański Park Krajobrazowyznany jest z tego, że na jego terenie występują liczne obiekty kultury materialnej. W IX wieku powstało tu państwo Wiślan z ośrodkiem władzy w Wiślicy. Wśród wyjątkowych obiektów kultury należy wymienić wzniesionąw XIV wieku, gotycką bazylikę kolegiacką NarodzeniaNajświętszej Maryi Panny w Wiślicy – opowiada AnnaChwalik-Borowiec z Zespołu Świętokrzyskich i NadnidziańskichParków Krajobrazowych.Z kaplicą sąsiaduje późnogotycki dom Długosza. Natomiastw korytarzu głównym bazyliki znajdziemy płaskorzeźbęuśmiechniętej Madonny z dzieciątkiem.- Przed tą płaskorzeźbą modlił się Władysław Łokietekwalcząc o zjednoczenie Polski. W podziemiach kościołaznajduje się Płyta Orantów, czyli unikalny na skalę światowązabytek sztuki romańskiej. Jednym z najcenniejszychdzieł polskiego renesansu są znajdujące się w KościeleWniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Chrobrzunagrobki Stanisława Tarnowskiego, fundatora kościoła,oraz proboszcza Zbigniewa Ziółkowskiego – opowiadaAnna Chwali-Borowiec.Z kolei do najcenniejszych kościołów późnobarokowychna terenie parku należy monumentalna świątynia podwezwaniem Ducha Świętego i Matki Bożej Bolesnejw Młodzawach Małych.- Wyjątkowy charakter posiada pochodząca z lat 40. i 50.XVIII wieku fasada, zaczerpnięta z bazyliki pod wezwaniemMatki Boskiej z Loreto. Wnętrze świątyni wyróżniasię bogatym wyposażeniem, a w ołtarzu głównym znajdujesię cudowny obraz Matki Boskiej Bolesnej z pierwszejpołowy XVII wieku. Ten kościół pełni funkcję SanktuariumMaryjnego – zaznacza.Jednym z miast, które leżą na terenie parku jest Pińczów.Na przełomie XVI i XVII wieku był on głównym ośrodkiemkamieniarskim w Polsce. Wydobywany na GarbiePińczowskim wapień był wykorzystywany jako materiałrzeźbiarski w słynnym warsztacie włoskiego artysty –SantiGucciego. To jego projektu jest górująca nad Pińczowemkaplica św. Anny, uważana za symbol Ponidzia.

Artykuł w został dofinansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Kielcach.