Miliardy złotych na czyste powietrze

- Piotr Wójcik: Kwota 103 miliardów złotych na dziesięć lat, a wszystko po to, by poprawić jakość powietrza, którym oddychamy. Tak w skrócie można powiedzieć o rządowym programie „Czyste Powietrze”. Pokuśmy się jednak o więcej szczegółów. Co to za program?

- Katarzyna Kitlińska: To program, który został uruchomiony we wrześniu ubiegłego roku. Adresowany jest on do osób fizycznych, będących właścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych. Trafia on więc tam, gdzie powstaje najwięcej zanieczyszczeń skutkujących niską emisją. W jego ramach możemy przede wszystkim uzyskać dotację na wymianęźródła ciepła ze starego nieefektywnego pieca na paliwo stałe, na inne nowoczesne ekologiczne źródło. Dodatkowo dofinansowanie można uzyskać też na docieplenie budynku, wymianę stolarki okiennej, drzwi zewnętrznych, a także na modernizację systemu centralnego ogrzewania i ciepłej wody użytkowej czy system wentylacji mechanicznej z rekuperacją (odzyskiem ciepła). Możemy też otrzymać na preferencyjnych warunkach pożyczkę na odnawialne źródła energii, czyli panele fotowoltaiczne lub kolektory słoneczne.

- Według jakich kryteriów przydzielane jest wsparcie i jak należy o nie wnioskować?

- Justyna Podyma-Mesek: Przede wszystkim wyjaśnijmy, że program „Czyste Powietrze” jest adresowany do mieszkańców budynków jednorodzinnych. Zgodnie z prawem budowlanym może to być budynek wolnostojący bądź w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub atrialnej. Ważne, by w takim obiekcie nie były wydzielone więcej niż dwa lokale mieszkalne. Może to być też jeden lokal mieszkalny i jeden usługowy, ale powierzchnia lokalu usługowego nie może przekraczać 30 procent całkowitej powierzchni budynku. Ważna informacja jest taka, że od 1 lipca 2019 roku punktem wyjściowym do realizacji inwestycji powinno być złożenie wniosku o dofinasowanie, bo tylko wydatki poniesione po dacie złożenia wniosku o nie będą  walifikowalne w ramach programu.

- K.K.: Dodajmy, że do programu „Czyste Powietrze” może aplikować tylko właściciel bądź współwłaściciel budynku. Często zgłaszają się do nas ludzie, którzy już przekazali swój dom dziecku i mają dożywotnie prawo użytkowania. Oni czują się wciąż za ten dom odpowiedzialni i dbają o niego, ale w świetle prawa nie są już właścicielami. Jest nim ten, kto został wpisany w księdze wieczystej i akcie notarialnym. Tylko ta osoba może wnioskować o dofinasowanie w ramach programu „Czyste Powietrze”.

- J. P-M.: Forma dofinansowania przewidziana w programie to dotacja, która może zostać ewentualnie uzupełniona pożyczką. Dotacja jest uzależniona od średniomiesięcznego dochodu na osobę w gospodarstwie domowym wnioskodawcy. Oprócz dotacji może być też udzielona pożyczka na preferencyjnych warunkach, nie jest ona jednak warunkiem koniecznym, by skorzystać z tego programu. Jeśli ktoś ma na tyle oszczędności, by zrealizować zadanie w części ze środków własnych, to taka możliwość jest przewidziana. Jeśli natomiast ktoś nie ma na tyle oszczędności, by pokryć wkład własny, to wtedy może zawnioskować w jednym wniosku o dotację i pożyczkę. Program skonstruowany jest tak, że po złożeniu wniosku o dofinansowanie odbywa się jego ocena i jeśli jest ona pozytywna, to zapraszamy wnioskodawcę do podpisania umowy o dofinansowanie. Jeżeli taką umowę beneficjent już ma, to wtedy może złożyć wniosek o płatność, by odzyskać część funduszy za zrealizowane prace.

- Jak przebiega rozliczenie umowy?

- J.P-M.: Do wniosku o płatność beneficjent załącza faktury, rachunki jak również protokoły odbioru robót i inne wymagane programem załączniki. Wyjaśniam, że dofinansowanie w ramach programu „Czyste Powietrze” nie działa w taki sposób, że beneficjent dostaje pieniądze do ręki zaraz po podpisaniu umowy. Rozliczane są dopiero faktury za zakupione materiały oraz przeprowadzone roboty budowlane. Dopuszczalne jest przedłożenie zarówno faktury zapłaconej, jak i z odroczonym terminem płatności. Po złożeniu wniosku o płatność Fundusz ma maksymalnie 30 dni na wypłatę pieniędzy na rachunek wnioskodawcy, bądź na rachunek wykonawcy.

- K. K.: Zdarza się też, że beneficjent potrafi wykonać samodzielnie pewne prace; taka sytuacja jest w programie przewidziana. Wówczas rozliczamy tylko materiały. Jednak w przypadku samodzielnego wykonywania prac obligatoryjna jest kontrola. Przed wypłatą środków  pracownik Funduszu jedzie na miejsce realizacji inwestycji i sprawdza, czy rzeczywiście sprzęty i materiały objęte dotacją zostały zamontowane we wskazanym miejscu, i czy wykonano pełny zakres prac. Taka forma realizacji jest zawsze objęta wyższym ryzykiem, dlatego należy w każdym przypadku przeprowadzić kontrolę przed wypłatą dofinasowania. Jeżeli beneficjent wywiązuje się z ustalonych założeń, to kontrola nie powinna dla niego stanowić problemu.

 - Jakie są zasady naliczania dotacji?

- K. K.: W programie priorytetowym „Czyste Powietrze” są dwie tabele, które mówią o procencie dofinasowania w zależności od dochodu w gospodarstwie domowym wnioskodawcy. Pierwsza tabela dotyczy sytuacji, w której wnioskodawca nie może skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej, obejmuje ona przede wszystkim rolników i właścicieli budynków nowobudowanych. Druga dotyczy takich wnioskodawców, którym przysługuje ulga przy rozliczeniu z Urzędem Skarbowym. Wnioskodawca informuje nie tylko o swoich dochodach, ale również osób tworzących wraz z nim gospodarstwo domowe. Możliwość uzyskania dotacji w pierwszej tabeli jest ustalona na poziomie od 90 do 30 procent kosztów kwalifikowanych. Najwyższa dotacja przysługuje w przypadku dochodów do 600 zł miesięcznie na osobę. Najwyższy próg dochodowy, powyżej 1600 zł, to dotacja do 30 procent. W przypadku osób mogących skorzystać z ulgi jest to odpowiednio od 90 procent w przypadku tych, którzy mają najniższe dochody, do 15 procent u tych, którzy wykazali się najwyższymi dochodami za poprzedni rok kalendarzowy. Jeśli wnioskodawca miał dochody powyżej 125 528 zł rocznie, to wtedy nie przysługuje mu dotacja z programu „Czyste Powietrze”. W takiej sytuacji może ewentualnie otrzymać z tego programu tylko pożyczkę.

Dziękuję za rozmowę.

Posłuchaj audycji:

Artykuł został dofinansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Kielcach.