Akademia Finansów cz. 1.:Historia złotego w pigułce I

Nazwa złoty używana jest regularnie już od kilkuset lat. Historia pieniądza jest jednak w rzeczywistości znacznie dłuższa i sięga najstarszych dziejów ludzkości. Okazuje się, że pieniądz nie zawsze występował w formie monet i banknotów.

PIERWSZE PŁACIDŁA

Pierwszą formą rozliczania się za towary i usługi był handel wymienny – Ludzie wymieniali się różnymi rzeczami – mówią uczniowie klasy IIb ze Szkoły Podstawowej nr 15 w Kielcach, którzy uczestniczyli w warsztatach zorganizowanych w siedzibie kieleckiego oddziału NBP. Przedmioty, które podlegały wymianie nazywa się płacidłami. Nie wszystko jednak przedstawiało wystarczającą wartość, by mogło posłużyć za płacidło. – Pieniądzem mogła być sól, a piasek nie, ponieważ piasek każdy może znaleźć wokół siebie, a sól trzeba wydobyć. Innymi płacidłami mogły być na przykład: futro, muszle kauri albo ziarna zbóż – twierdzą uczniowie. – Tak było bardzo dawno temu. Z czasem jednak pojawiły się inne środki wykorzystywane do płacenia.

Były to między innymi monety. Powszechnie przyjmuje się, że pierwsze monety, w kształcie, w którym postrzegamy je współcześnie, pojawiły się w Lidii w VII w. p. n. e. – mówi Łukasz Pastuszyński, specjalista do spraw komunikacji społecznej w kieleckim oddziale NBP. – Pierwsze monety były wybijane z metali szlachetnych, takich jak złoto czy srebro – uzupełniają uczniowie.

POLSKI ZŁOTY

Ciekawa historia wiąże się z polską walutą. Pierwszy raz złoty polski został zdefiniowany w ordynacji menniczej z 16 lutego 1528, roku za panowania Zygmunta I Starego. – To nie były jeszcze monety ani banknoty. Złotym polskim nazwano jednostkę obrachunkową, która okazała się bardzo pomocna przy przeliczaniu licznych rodzajów monet będących wówczas w obiegu. Pierwsze pieniądze papierowe pojawiły się w Polsce w 1794 roku, w czasie powstania kościuszkowskiego. Nie przypominały one obecnych banknotów, między innymi dlatego, że były od nich większe. 28 lutego 1919 roku Sejm RP przyjął ustawę w sprawie nazwy monety polskiej. W obiegu złoty pojawił się jednak dopiero w 1924 r., a do tego czasu walutą obowiązującą w II RP pozostawała marka polska – wyjaśnia Łukasz Pastuszyński. Złoty przechodził przez ostatnich sto lat wiele etapów. Obowiązujące dziś w obiegu monety i banknoty mają określony wygląd i nominał. – Najniższy nominał na monecie to 1 grosz. Dalej są 2 gr, 5 gr, 10 gr, 20 gr, 50 gr, 1 zł, 2 zł i 5 zł – wymieniają uczniowie. – Na każdej monecie musi znajdować się nominał, rok emisji, godło RP, czyli orzeł w koronie oraz napis „Rzeczpospolita Polska”. Monety wybijane są w Mennicy Polskiej – dodaje Łukasz Pastuszyński. Poza monetami obiegowymi NBP emituje monety okolicznościowe i kolekcjonerskie, takich monet jest łącznie około 20 rocznie Złoty występuje również w formie banknotów. – Nominały banknotów to 10 zł, 20 zł, 50 zł, 100 zł, 200 zł i 500.zł –mówią uczniowie.

– Charakterystyczną cechą polskich banknotów jest to, że wraz ze wzrostem nominału zwiększają się ich wymiary. 500 złotych jest o ok. 25 proc. większe od 10 zł. Drugą cechą polskich banknotów jest to, że każdy nominał różni się kolorem wiodącym. 10 złotych to brąz i ciemna żółć, w dwudziestozłotowym dominuje fiolet i róż, a w pięćdziesięciozłotowym – niebieski. Popularna „setka” to kolor zielono-oliwkowy, dwieście złotych żółto-oliwkowy, a pięćset złotych – fioletowo-szaro-żółto-niebieski – wymienia Łukasz Pastuszyński. Na banknotach występuje dodatkowo szereg zabezpieczeń znacznie utrudniających fałszerstwa. Do ich produkcji jest wykorzystana specjalna farba, która staje się widoczna w świetle UV, w banknotach jest nitka zabezpieczająca, zastosowane są też znaki wodne. – Polskie banknoty są produkowane przez Polską Wytwórnię Papierów Wartościowych. Wykonane są one ze specjalnego papieru, w którego skład wchodzi bawełna. Wszystko po to, by były one bardziej trwałe i nie uległy zniszczeniu, na przykład w przypadku ich zamoczenia – wyjaśnia pracownik NBP. Materiał, którego używa PWPW jest powszechnie wykorzystywanym surowcem do produkcji banknotów na całym świecie .W różnych krajach do produkcji banknotów wykorzystuje się jednak czasem inne materiały. Na przykład w Australii dolary są wykonane z tworzywa sztucznego. Takie banknoty są wprawdzie droższe w produkcji, ale cechują się za to większą trwałością. *** W przyszłym tygodniu będziemy towarzyszyli uczniom z klasy IIb Szkoły Podstawowej nr 15 w Kielcach w dalszym ciągu wycieczki po kieleckim Oddziale Okręgowym Narodowego Banku Polskiego. Co zrobić z naderwanym lub nadpalonym banknotem, jak wygląda i ile ważą 4 miliony złotych, Skąd można wypłacić pieniądze i jak obsługuje się bankomat? Ile ton złota przechowywanych jest w skarbcu Narodowego Banku Polskiego? Jak wygląda sztabka złota? Jaka jest przyszłość pieniądza i jak uchronić się przed kradzieżą pieniędzy, zwłaszcza tych, którymi posługujemy się przy pomocy urządzeń elektronicznych? Odpowiedzi na te pytania będą szukali uczniowie wraz z Łukaszem Pastuszyńskim z kieleckiego oddziału NBP.